Блузирање (258-288)

 

(прва кавадаречка колумна)

 

“...Grad je pojeo srca

grad je popio krv

svi ovi garavi zalasci sunca

koji mi prave rupu u grudima...“

“Metak” - Milan Mladenovic &Mitar Subotic Suba, LP “Angel's Breath”, 1994

 

Бараш тема за колумна, а всушност се мислиш дали воопшто да пишуваш во време-невреме во кое “главни џекови“ се медиумски неписмените, литературно невкусните и социјално простите. И во меѓувреме читаш книга и си велиш: зошто да не продолжам да пишувам, во случајов да се “блузирам“. А книгата мотив е “Шрапнел“ од Игор Анѓелков во издание на ИЛИ – ИЛИ. Плус квалитетната македонска рок музика, која, се покажа, дека и во време на светска пандемија тера напред и тоа авторски. Доказ, меѓу другите, се и неколку нови кавадаречки рок бендови со нов и  сопствен музички материјал.  “Безопасни“ на пример. А сега другото што следува, нели. А другото и не е баш наивно. Напротив, можеби некому ќе му изгледа како своевидна пресметка со вулгарното, забеганото и невкусното. Не мора да изгледа така, оти е тоа. Како од самиот почеток на ова парче слободна виртуелна територија, самобендисано наречена прва кавадаречка колумна.

Триста теми за пишување и коментирање. Во Кавадарци и низ Македонија, та сеедно. Особено што некој се обидува да го извади лошиот дух од шишето и манипулира со луѓето во време во кое и повеќе од потребна е солидарноста, општествената одговорност и граѓанската свест. Мизеријата нема дефиниција, неа ја носат ликови кои немат ништо направено за некој друг во животот, а со тоа и за себе. Зборуваме, меѓу другото, овде и за типови кои прво на памет им е личниот финансиски интерес, интересот на нивните патрони, кои пак по дефиниција на Балканот се криминалци, пропаднати политичари и должници на услуги на некој “озгора“. Тука некаде се и тукашните националисти, ситни души по вокација, патриоти по потреба (мењај партија како ти одговара). На таквите не им одговара добрососедство, пријателство, толеранција, почит кон поинаквиот, всушност и нема некоја разлика меѓу национализмите, специфични особено на Балканот. Да не ја тупам – национализмите се хранат едни со други, националистите се типови на луѓе на кои семејството им е трето во агендата на живеење, прво им е грижата некој да не дознае која политичка опција ја терале пред да одлучат да станат патриоти од интерес, втора грижа им е лигавењето пред партискиот лидер (нема врска локален или национален), а четвртата им е ситната корист (сендвич, некоја паричка, локалната слава и тормозењето на луѓето во корист на националистичката агенда). Петта нема. Има само промена на политичка боја и станување на екстремен демократ и пу-пу не важи претходното. Еден куп локални дрипци се опишани овде. Ама нивен проблем. Во суштина, најинтересно е тоа што се толку испозанесени, чиниш околината не се сеќава на сите нивни вратоломии од микро и макро политичка и лична проституција. И да, национализмот е болест. Секако дека и за Кавадарци станува збор.

Инаку незнам зошто (знам, знам) сега ми излезе сеќавањето на 1984, трета година Гимназија и екскурзијата низ тогашна Југославија. Седумневно патешествие, илјадници километри поминати со (тогашните) автобуси на “Тиквеш –Транс“, посета на многу градови и културни и историски простори, ноќевање во мали и големи градови. Белград (Хотел “Шумадија“), Загреб (Хотел “Спорт“), Сињ (не се сеќавам на името на хотелот), Босански Петровац (Вила “Лом“), Сараево (Хостел на “Црвен крст“) и Титово Ужице (заб’равих му името на хотелот). А во меѓувреме, посета на Плитвички езера, Сплит, Врело Босне и ред други места. Носталгија?! Нееее. Чисто потсетување на моментот кога се вративме од екскурзија (крај на мај 1984). Во Кавадарци не пречека нова димензија на дневна и вечерна шема. Традиционалното кавадаречко корзо престанало да постои. Како избришано. Новата шема беше пред “Палма“ и “Дечките“, а вечерните часови на другиот крај на градот во дискотеката “Ламбада“ во Хотел “Фени“. Тука таму во Клуб “54“ и “Далпер“. Ништо не е вечно, ништо не трае засекогаш. Тој градски ритам траеше до доцните осумдесети. Во меѓувреме се “родија“ Еми, ТТ, Сачмо блуз, Баухаус, Квин и др. Девеесетите на минатиот век донесоа друга приказна во градот. Кавадарци стана “мека“ на балканското здраво и квалитетно музичко патешествие. Стана град со три врвни дискотети во триаголник од сто метри: “Ла Луна“, “Парк“ и “Дорс“. Цела балканска музичка сцена дојде на поклонение на кавадаречката публика: Леб и Сол, Архангел, Ласт Експедишн, Скајлаб, Банкрот Блуз Бенд, Ена Веко, Електрични оргазам, Партибрејкерс, ЕКВ, Рамбо Амадеус, Забрањено пушење, Рибља чорба, Здравко Чолиќ, Викторија, Галија, Бајага и Инструктори и многу други. Едноставо, клубската сцена во Кавадарци функционираше перфектно. Носталгија?! Не. Само потсетување дека во овој град сеуште има луѓе ентузијасти и професионалци, кои знаат и умеат, а сеуште не фатиле џенем одовде поради икс причини. Зошто сега не е така? Не го знам одговорот, не е во мој домен.

П.С. Одам сега да дочитам  книга, сосем различна тематика од погоре спомнатата, со  крими содржина. Почетокот ветува, се вика “Кошмар“, а автор е Лаш Кеплер. А ме чека и најновиот број на неделникот “Vreme“, едно од списанијата кое опстанаа и покрај сите балкански медиумски премрежја. А имаше Балканот или ако сакате просторот на бившата ни држава (па и после распадот) еден куп квалитетни списанија, на кои денешните електронски медиуми можат само да им се фатат за малиот прст: Млад борец, Пулс, Денес, Граѓански, Форум, Тротоар (од македонските), потоа Start, Danas, НИН, (неверојатниот и врвен) Feral Tribune, Nacional, Globus, Dzuboks, Ritam, Rok, Vreme zabave и многу други.

И ајде да се вратиме во денешно време. Да, време на светска пандемија, време во кое COVID-19 драстично и неповратно ни го промени животот. Не се разликуваме во несреќата од останатиот свет. Насекаде низ светот  мерки и протоколи, па и кај нас. Доколку би бил неоснован оптимист би рекол – ќе помине и ова наскоро. Ама ралноста вели дека ќе потрае ова, сосе мерките и протоколите, а сега и дефинитивно се покажува дека треба да ги применуваме истите за наше добро. Ви смета маската? Не ја носете и седете си дома “немаскирани“. Ви смета дистанцата? Седете си дома и правете што сакате. Немојте да не малтретирате со вашите антисоцијални небулози, теории на заговор, 5Г глупости и останати полуписмени тракатанци. Седете си бре дома ако не ве бендисува реалноста. А да не е во прашање нешто друго?! На пример вашиот страв и неможноста да се снајдете во новото време и реалноста која започна и трае? На време прилагодете се и не тресете глупости дека некој ви ја зема слободата. Слободата значи нешто друго. Значи на пример сеќавање и одбележувањето на 11 октомври, како величенствен датум, на кој во 1941 година македонскиот народ и останатите народи кои живеат на територијата на денешна Република Северна Македонија, одлучиле да застанат на вистинската страна, на страната на антифашизмот, на страната на слободоумниот свет, на страната на неприкосновената слобода. Се дуго е приказна за мали деца.

Утре е 11 октомври. Нека ни е честит и вековит. Националисти од сите бои обединете се и ајд’ у пичку матер!

 

By

Марјан Т.

Бул.“Џон Ленон“ 3

Кавадарци

Блузирање (257-287)

 (прва кавадаречка колумна)

 

“Ostajem sam, ostajem sam

u ovom gradu strahom zatrpan

ovaj grad je nekad

bacao svetla daleko

ovaj grad je mogao bolje“

 

“Zajedno”, ЕKV, LP “Neko nas posmatra”, 1993

 

Летото е при крај. Дури и во Кавадарци. Годинава поради пандемијата нема манифестација “Тиквешки гроздобер“, ама затоа има забрефтани возила од сите типови, во кои предначат разно – разни мотори и моторчиња (не се тоа вљубеници во мотоциклизмот и професионални моторџии), распиштолени секоја вечер по “Илинденска“, преку кружниот тек, па низ цела “Никола Минчев“. Како по некоја команда започнува вриењето по единаесет навечер, па до (најверојатно) додека не ја потрошат дневната количина гориво. Што би се рекло - до доцна во ноќта. Распиштолените, воглавно без кациги, па на што помал мотор - задолжително двајца и врескаат ко’ нетокму додека ги гали ветерот. Баш им е гајле што е работен ден и денес и утре и задутре и што прекршуваат неколку закони (од неносење кацига, преку недозволена брзина, се до нарушување на јавниот ред и мир). Летаат тие златните покрај многуте паркинг места, дел од нив со чудно паркирани возила, некои и со четири жмигавци додека си ја допијат пијачката во некој од тренди локалите кои се распослани по тротоарите низ градот. А бе ќе ви рикне акумулаторот бре човеци. Ама по се изгледа баш ве заболе и за акумулаторот и за илјадниците граѓани на Кавадарци во тој централен потег на градот, кои се решиле да одморат некој час во пресрет на новиот работен ден. А беше Кавадарци едно време тивок град и без пандемиски мерки се почитуваа другите, онака како што приличи на мала и домаќинска средина. Јебига, ова не е тој град.

И што дека ЈП “Комуналец“ си ја тера работата според своите можности, Кавадарци секое утро е нечист град по нападот на невоспитаните. И повторно комуналните работници средуваат, за да некаде околу пладне си го покажеме нашето “кој што ми може“. Покрај секоја клупа мини депонија, тревниците никој и не ги ферма натоварени со пластики и картони. Да се разбереме, не зборувам за плоштадот, тој е приказна сам за себе. Така да и во некоја идеална ситуација “еден комунален работник на еден граѓанин“ не би ни го средило нашето домашно воспитување и (не)културата на живеење во урбана средина, културата на живеење во – град. Пандемијата не ни е виновна, таа само направи да експлодира нашето невоспитување и катастрофално однесување кон заедничките добра.А заеднички добра еден куп. Од Градскиот парк, преку тревниците и тротоарите, сосе новите (реновирани?!) фонтани (плавкасти и шарени), се до малите паркчиња и влезовите на зградите. Ма на кого му е до заедничкото. Заедничко - ко’ ничие. Така да си знаеш блузеру. Џабе везеш со години, кога везеното ти стое у подрумот. Не е тој град повеќе?! Не ќе да е до градот, така му доаѓа, туку до луѓето ќе да е, особено оние кои се кажуваат негови жители и шират чудна љубов кон градот на социјалните мрежи, по разни мизерни (дно) портали, заборавајќи притоа дека сеуште има луѓе низ градот кои паметат, но и кои знаат дека може и поинаку, далеку попристојно. Ширењето лажен локалпатриотизам, наметнувањето омраза кон се поинакво, па и кон секој што размислува поинаку, омраза кон професионалците со дебела километража од искуство и квалитетна работа зад себе во сите општествени дејности, не ќе да е добра слика за овој град, случајно или намерно наречен – Кавадарци. Инаку додека се редеа зборовите во оваа колумна, во позадина “вртеше“ музиката на Goran Bare & Majke  и еве сега оди неверојатната тема “Teške boje“.

П.С. Пред некој ден сонував чуден сон. Нереален би рекол. Сонував дека низ градот возам велосипед по велосипедски патеки. Се разбудив испотен, како по некоја ноќна мора. Го гледам својот велосипед како стои со дупната гума во предсобјето и се чудам. Немам желба една гума да залепам, не па да возам низ градот, меѓу разбеснетите возила, да возам по улиците плашејќи се да не ме “вреште“ со вратата некој паркиран со уклучени четири жмигавци или некој паркиран приучен таксист. И си велам, ма наредните денови ќе го средам велосипедот, само Министерството за култура нека се смилува и нека пушти плата, оти без пари нема ни гума, нема ни сајла, нема велосипед. И си велам уште, а бе блузеру, тојот ефтин велосипед за разлика од оние кои ги тера градскиот шминкерај, само ти докажува дека и по четириесет и пет години возење велосипед не се битни брзините и цената, туку ѕвончето. Вози, ѕвони и штрекај ги будалетинките кои се размножија по градските улици. А за велосипедските патеки?! Ние градските велосипедисти сме од чекачите. Додека не ни пукне!

By

Марјан Т.

Бул“Џон Ленон“ 3

Кавадарци

Блузирање (256-286)

(прва кавадаречка колумна)

“Од далечнините модри се веат

на с'лнцето златните далги,

од далечнините модри се леат

на утринта росните влаги...“

(Коста Солев Рацин – “Утрото над нас“, 1939)

Пред некој ден, ми звони на мобилен (немам фиксен јбг) пријател во три и пол после полноќ. Ме фати паника: што е, како е, зошто?! Ми се извини човекот шеснаесет пати. Тој, едноставно, бил загрижен. Ми вели, гледаш ли што се случува со твојот профил на таа социјална мрежа каде што си најактивен?! Му велам, знам само дека сум читан и следен најмногу меѓу другите и од човеци кои и не ми се при срце, ама нека се радуват, нека си ибат пиперот. А бе, ми вика пријателот, сега ќе ти пратам линк да погледнеш шо’ ти праат. Те сликат, ти прават копии од постовите, си ги делат меѓу себе, те кодошат, лажат за тебе. Е добро де, му викам, еве ти имиња на тројца, не мора повеќе, они ли се?! Е они се и уште еден е, (вика,се дере пријателот драг), ногу е активен, ми вели, ама ме чуде, продолжува пријателот, оти он воопште не те знае, дури и не се познавате... Е овој ли е, го прашувам. Тиа е, бре! (ми црка по кав’даречки) Е добро де, нека се живи и здрави, нека му се множат убавите работи, ама, како викат – еден убав ден, еден стварно убав ден! “Живела УДБА“. Инаку пријателот е неверојатен компјутерџија, ги има сите програми во малиот џеб, интернетот му е повеќе од дома, испренесен што се вели, ама е другариште и пол, сонце од човек. И да, ми ги прати сите принтскринови каде што ме има (се скинав од смеа), а јас ги избришав сите до еден, трага да не му се знае, оти ми беше срам, ама ептен срам шо ги видов, особено од “кој тоа го направи“. “Уби’ ме туѓа срамота“. Ама за секој случај ги запамтив речиси сите, не за друго, оти сеќавањето е понекогаш многу лоша работа. Или е можеби фина работа, а? Ма нека им стое, онака “дип“ нека им стое. До следната убава приказна од Кавадарци.

Туку, друго ми беше зборот: Време на пандемија, време на мерки и протоколи кои треба да се почитуваат. Не оти така ни се допаѓа и сака, ама ете, така е и така мора да биде. Арно ама, гломазниот административен апарат, со нагласок на полицискиот, не реагира. Додека здравството ни е во фукција на тотална грижа за населението, од друга страна нема казни, нема рестрикции токму од полицискиот апарат (како да сме две држави ебате тоа големата држава) – за оние на кои баш им е гајле за сите оние кои ги почитуваат тие исти мерки и протоколи. Не за друго, ами ќе изгиниме од вас бре, токмаци низаедни, ќе не снема од мапата. Ете во моментот (девет и нешто навечер) буквално вријат мотори со тешка кубикажа низ градот, со нагласок на кавадаречкиот Нов центар.  И додека ви дува ветерот во едрата на вашите шалабајзерски топорења, журки (журки бре, не заебавај, ебати тоа турбо фолк сељачааната), останатите ќе треперат, а бе будалетинки низаедни, “непрокопцани говеда“! Така да, утре е нов ден, белки ќе се наумиме. Ако не, нека не затворат! Сто дена ако треба! Двеста! Не за друго, ние кои не ни се дише преку респиратор, ќе си поседиме дома, а вие, тоа храбрите ебати, како сакате. Така да џабе приказни си раскажуваме, додека во исто време знаеме – дека дебело се познаваме. Не за другото, ни го ебавте летото со вашите ситни задоволства. Ситни?! Не бре, преситни! Непочитувањето на ближните, отпорот кон општествените норми ве прави поинакви, најблаго кажано - дно на дното. Срамота! Оти општествената одговорност, граѓанската свест и почитта подразбира разбор и добра мисла. А не “глејте ме“.

И доста е богами. Доста е. Ни се смее светот бре! А ако баравте политика овде илити партиски џезми и препукувања, џабе читавте. Следниот пат кога ќе допрете до линкот на оваа (прва и сеуште единствена кавадаречка) колумна, бегајте што подалеку, оти ќе се нафрлите сипаница, корона, грип, 5Г, комарците ќе ве изедат, мувите ќе ве изапат, алергии ќе ве полазат, па триста доктори ќе барате, а докторите во моментот се обидуват да не управат и како луѓе и како држава. Така да, да си макаме од крајот и да им оставиме на професионалците да си ја терат работата. Останете ми со здравје и умот у главата!

П.С. Додека се редеа зборовите и речениците во колумнава, почитувани случајни или намерни сопатници во блузирањево, во позадина си тераa Bob Marley and the Wailers. Одлична музика. Оти така треба, нели?!

By

Марјан Т.

Бул.“Џон Ленон“ 3

Кавадарци

Блузирање (255-285)

(прва кавадаречка колумна)

Јавноста мора да биде најсилниот коректив во демократијата! Јавноста која ги разобличува митовите и теориите на заговор. Јавноста, составена од храбри, совесни, критички умови. Јавноста која се срами од тоа во какво мочуриште на духот ја претворија некадарните Македонија во овие три децени.

Кица Колбе (2 јуни 2020).

Речиси 30 години во оваа наша држава (Кавадарци не е никаков исклучок) константно се тера изборна кампања. Дајте да решиме на 15 јули 2020 кој ќе ја води државата наредните четири години и конечно да одмориме од калкулантските политички митинзи, трошењето пари за истите, да одмориме од фаците истопорени по плакатите на типови кои, демек, ќе ни ја подобрат живеачката. Да одмориме од националистичката багра на која единствена цел и е да не скара меѓусебе и со светот и да потонеме (не)среќни во сиромаштија и “благодетот“ на омразата и поделеноста, да потонеме (не)среќно во калта на злата кои идат од извори кои воопшто не и мислат добро ниту на Македонија, ниту на македонскиот народ, ниту на деловите од народите со кои заедно живееме на ова парче земја со векови. Денес на Македонија не и се потребни калкулантски душегрижници (во суштина ситни души, лажговци, кодоши и слична коленоклечечкагазолижечкаимизерна направија, сеачи на магла, извори на лажни вести). Денес на Македонија и е потребен брз напредок, особено што членството во НАТО и забрзаниот почеток на преговори за членство во ЕУ нуди перспективи, кои ете, сакале не сакале, ги чуствуваат и оние кои и НАТО и ЕУ (без никаква опиплива причина и експлицитно себенепознавање како народ) ги мразат и секој ден забегуваат во желбата да оваа држава остане сама и на маргините на сите случувања низ светот. Да, да биде јасно, ова го пишува Македонец, чиј опсег на пријателства, роднински врски, познанства и соработници опфаќа нации, народи, малцинства, верници и атеисти, села, градови и држави од различни профили, така да денес е свесен за единствената можна опција за мир и добрососедство, за соработка со Европа и светот, како човек и ако така сакате (уште еднаш) како Македонец кој живее и работи во Република Северна Македонија, а не во БЈРМ. Точка!

И да, да се вратиме на денешниот момент. Ќе гласам на овие избори (парламентарни), како што тоа го правев на безбројните избирачки процеси изминатите 30 години, како одговорен граѓанин, како човек кој по изборните резултати ќе има право да зборува за или против, затоа што излегол на избори и го дал својот глас, со што го кажал своето мислење и желби, за да буквално продолжам да пишувам, креирам и творам најблаго кажано, без да имам грижа на совест што тоа сум направил во животот и каде тој истиот живот ме одвеал, посреќил или заглибил.. За кого ќе гласам? Пред се за онаа политичка опција која ќе ме убеди дека заслужува поддршка. Затоа дебело нека се потрудат политичките претенденти, оти е крајно време за сериозност, инаку си ибавме пиперот. Со дебела задршка при изборот, кој ќе го најдам пред се во говорите и програмите на претендентите за пратеник и состав на новата влада на Република Северна Македонија, а се однесува на мојата основна определба на терање на животот како дел од културниот и уметничкиот живот во Кавадарци и Македонија и приватно и службено. И да, доколку сте се решиле од разно – разни политикантски и којзнае какви причини, не да не излезете (оти неизлегувањето на гласање може да биде од било какви причини – болест, застанат часовник, сообраќајка, пијанство, разочараност и сл.), туку од гол бес и неодговорен и небулозен бојкот, тогаш нема што да разговараме по изборите, оти едноставно, вие немате став, ниту основна размисла за иднината на оваа држава, а најверојатно баш ве заболе седнати во вашите удобни столчиња купени од мама и тато, сигурно размислувајќи дека никој ништо не ви може. А бе и не сака и онака некој да има работа со вас, некадарници, мамини мази, татини синчиња и безр’бетници. Уште една точка!

Почитувајќи го минатото на Кавадарци, се втиливме на историјата која е неблагодарна за коментирање, особено ако е политичко мотивирано нејзиното толкување, а ги заборавивме луѓето. Особено луѓе кои оставиле белег на секое ќоше низ градот ни Кавадарци и државата ни Македонија. Еден од нив е Ристо Соколов Сокол (1957-2015). Човек – величина, уметник – грандиозен. Нека се потсети општинскиот Совет дека има донесено две одлуки што се однесува до Ристо. Едната е дека денот на неговото раѓање (16 април 1957) е ставен во календарот на официјални чествувања во општината, а другата е дека градската ликовна колонија ќе го носи неговото име, името на Ристо Соколов Сокол. Една китка бар да се однесеше на неговото последно почивалиште, ете пет години беа на 14 февруари 2020 од неговото овоземно заминување, батали друго. Или пак Друштвото на ликовни уметници Кавадарци (ДЛУК) да се потсетеше дека Ристо е еден од основачите и долгогодишен успешен претседател на истото. А бе ај! Прикаскарите се солиден негативен дел од дефиницијата за Кавадарци. како за уметноста, така и за основната социјална нишка и живот во овој град.

И да се вратам назад на она од почетокот на овој текст. Додека Европа ни направи “евала“ на македонскиот јазик (македонскиот народ), пази – без никаква фуснота или додавка, полуписмената багра и натаму го брани јазикот, тресејќи глупости и навреди по социјалните мрежи. А бе еве на, да им каже некој дека низ Европа од поодамна, со децении има катедри на македонски јазик, дека секоја година во Охрид се собираат светските македонисти, а они кутрите сеуште го бранат јазикот заглавени во калта на национализмот, ебате тоа фејсбук патриотите, ебате! И да, фотографиите зборуваат нели. Една фотографија, милион зборови. Особено оние “најсвежите“ фотографии, со типови кои не му мислат добро ниту на Кавадарци, ниту на кавадарчани. Оти онаа песната која пееше за “фабриките по Ѓерманија“ денешната верзија би била “Германските фабрики по Македонија“. Така да, полека со тоа еуфоријата.

П.С. Од поодамна и на неколку пати пишувам (на ова виртуелно парче слободна територија) за недостатокот од искрена и издржана професионална и општа критика кон се она што се случува во било кој општествен сегмент, особено во културата и уметноста. Голата информација и текстовите во кои се глорификува било каков (квази)креативен “набој“ се само тоа – општа информација. За квалитетот на еден настан, проект, програма на институција, човек или здружение или пак општа ситуација, можат да зборуваат само релевантните критичари, со релевантен опсег на знаење (факултети, искуство, години пишување и општа доверба во напишаното) за дејноста која ја опфаќаат во својата критика. Секако, релевантна е и критиката на публиката, особено ако е издржана, плаќа влезници, има писменост и знаење за она што се критикува или фали, секако со прифатлив и добронамерен опсег. Е тука, почитувани случајни или намерни сопатници во блузирањево се судруваме со разликата меѓу општествената одговорност за кажаното или понуденото, за релевантноста на кажаниот збор, за подло/расипано себебранење со безобразно и расипано вметнување на приватното во службеното, по што пропаѓа и основната почит и гледаш дека некој (било кој од нас, нели?!) сопствената изгубеност во просторот и време си ја зема како дефиниција за другите, ставајќи ги во незгодна ситуација и полнејќи ги со непотребен страв за својата општествена положба пријателите и колегите, само заради (квази)популарност, ефтина финансиска корист и ситна политичка џезма, а до првиот агол и голо повраќање, ко’ после првото пијанство и суровоста на животот која следува потоа. Познато ви е? Сте го искусиле? Е па наздравје нека ни е.

By

Марјан Т.

Бул.“Џон Ленон“ 3

Кавадарци

Блузирање (254-284)

(прва кавадаречка колумна)

“Јас сум дел од Навахо индијанците. Браќа и сестри ми се сите луѓе. И оние црвените на кои им ја земаа земјата и слободата и оние црните кои беа донесени да бидат робови и кои се ослободија и оние жолтите кои беа излагани за да градат железници и оние белите кои беа убивани од револверашите затоа што беа добри луѓе.“

Текс Вилер – стрип јунак

Како човек, кој на овој или оној начин и професионално и приватно (прашајте ми ја сопругата, жртва на мојата посветеност, ако не верувате) е посветен на културата и уметноста, чувствувам мал и ми се чини, оправдан страв – што после пандемијата со културата и уметноста. Овде зборувам и за Кавадарци и за Македонија, да се разбереме. Од едноставна причина, што нема настани од оваа област, што перцепцијата на културно конзумирање се сведува на некаква си квази онлајн презентација (со ретки исклучоци, кога онлајнот е можност и прилика), а во која масовноста на гледаност не се подразбира како фактор за квалитетот на културниот и уметничкиот производ. Основниот страв е дека, сепак, по ненормалното (никакво и празно) практикување култура и уметност во пандемиската состојба, ќе добиеме тотално банализирање на истите и ќе се вратиме на состојбите од времето на немиот филм – сакам кажам/не можам речам. Што сака да каже блузерот? Ништо посебно. Едноставно, за ситна пара нема квалитетна култура и уметност, случајни типови ќе почнат да ни се мотат по културните институции, по здруженијата кои се утепавме од нудење пристоен квалитет, галериите, музеите, театарските куќи и концертните сали и конечно турбо – фолк менталитетот ќе однесе победа над квалитетот и дај боже да грешам, ама во скоро време не очекува тотална узурпација на ситните партиски апаратчици со мала помош на политичките лепачи на плакати на сите институции кои се бават со култура и уметност. А некој го спомна Министерството за култура?! Не, ама нека го нека стое спомнато. Тотална културна и уметничка летаргија и баналност ни следува, доколку не се подразмисли троа која е вредноста на квалитетната култура и уметност и што тие значат за едно општество, за граѓаните, за нацијата. И после олеле, е па олеле уште сега. Оти конзументите на квалитетните културни и уметнички производи ќе ги има се помалку на било кој настан од овие области, затоа што и производите нема да бидат наменети за нив, туку за посетители кои едноставно платиле карта да “отепат“ време меѓу две паузи во нивниот и онака празен “културно-уметнички“ живот, одвреме-навреме исполнет со певаљки, кафански софри, казина и двочасовно пиење еспресо било каде и било кога. Особено и нарочито локално. Е па, чорба!

Оваа пролет, дури и во Кавадарци, дождовите ги расипаа секојдневните фини прошетки. Природата, велите, тоа го направила. Е не ебате, тате од оној свет пушта вода за освежување низ градската прашина. Тука некаде и нешто слично како дел од соседите кои воопшто не ги користат терасите, а ги мијат и потплакнуват шест пати во денот. Тие истите не и отвараат на чистачката која ја чисти зградата, да и наполнат една кофа вода, за да ним им биде чисто низ скалите и влезот на таа иста зграда. А и чевлите сеуште си ги соблекуваат на ќилимчето пред влезната врата од станот и цел ден им стојат заедно со старите прегазени чевли за до дуќанот. Јебига, секакви не има. А бе “иди бегај“. Особено оние кои се вселиле во зграда, а не помислиле дека не се сами во истата, та удри реновирање по цел ден, со нагласок на викенд деновите, па пушти тоа децата да играт фудбал во салонот, пушти тоа телевизорот до даска, пушти тоа тинејџерите да ропат до три сабајле, фрли тоа ѓубрето од терасата или џамот, заеби контејнери и слични мамци и тракатанци. Ма, идила!

И додека траат состојбите со коронавирусот, популарно наречен Ковид-19, табиетот излегува на видело. На пример, додека ги читате овие редови, блузерот е качен на покривот од зградата и помага во поставувањето на најновиот модел на 5Г антената. И што тука не е јасно. Господине Бил Гејтс, аман ела ваму и чипирај не, може така ќе ни дојде умот. Јебале вас теории на заговор, ситни души бе, морони. Додека луѓе умираат, вие грипот, та грипот. А бе лето иде, јебо вас грип! Ма, џабе читавте!

П.С. Мамо, ти се јавуам тебе и на тато да ви кажам дека станав астронаут. Татко ти вика нема, ќе бидиш политичар, ако не тоа, тоги ќе бидиш директор. Ама мамо, јас добив Нобелова награда за физика. Шо ми е гајле, оди прво у црква да запалиш свеќа и да одиш на чаршијата да прошеташ. И ој’ у дуќанчето да земиш пченица. Ама мамо... Нуму ти мене мамо! И остави тоа весникот, нели те срам! Ама мамо не е воа весник, книга е, за наука, а читам у вселенски услови! Ееее, за тоа ли те раснеме, ни таквите ги користеме за газот бришење, на к’рфија и закачуеме лифче по лифче.  Мамо ма, милион долари ме наградија... Е шо, да не не ти купи татко ти сладолед на чаршиата, да не беше ускратен у нешто... Говедо ниедно, иди си дома козите да и испасиш, види шо убава ограда туриле комшиите, нуму само умот у пар’те ти е. И да ојш на езер’то, да фаниш некоа риба, празник иде, шо ќе однесам у црквата. Мамо ма, ти се јавуам од вселенската станица! А бре дете, ти реку ја турат дрога у сокот, нее, ти мамо ја со другарите су! Нема виќе испаѓање! Мамо ма, пак не си ги испила апчињта. Оди у аптеката и не и купуј на приватно, ги има на рецепта, ќе ти и дадат тиа докторот шо ти и препишал, не некоа замена по препорака на комшиите... А ја мамо, со Илон Маск ќе одам да а запалам ракетата и да избегам шо подалеку од ваа галаксија! Ќе се вратам ти и тато каа ќе бијте поарни у умот!

By

Марјан Т.

Бул.“Џон Ленон“ 3

Кавадарци

Блузирање (253-283)

(прва кавадаречка колумна)

Блаже Конески (Небрегово, 19 декември 1921 – Скопје, 7 декември 1993)

“Себесоздавање “

Така, со заемни ситни притворства,

за да се покажеме,

сигурни дека ќе минеме неоткриени,

го градиме ние ден за ден,

дури со години,

подобриот дел од себеси.

Потоа како лута зима

неочекувано вистината доаѓа

и останува

да виси во воздух

уште малку,

призрачна,

таа наша лична зграда.

Урнат е нашиот привид.

Доцна

да се измислуваме наново.

Кога еден убав ден, некој хроничар ќе ги запише и претстави деновите на пандемија во Кавадарци, ќе се подразмисли и ќе напише четири романи со крими тематика. Ќе исфрли три книги со тажна поезија. И во деновите кои доаѓаат ќе можеме да се “бориме“ меѓу себе, кој бил во право, кој не. Денес, на празникот посветен на Кирил и Методиј, можеме само да си го гриземе јазикот, оти ниту еден од нас ниту пишува, ниту зборува на литературен македонски јазик. Патем, професори и наставници по мајчин јазик, нешто ги нема или баш им е гајле како тоа нивните ученици се изразуваат. Да, знам неколкумина добри и доблесни професори и наставници, тераат со чиста совест настава, патем прават по некоја театарска претстава, па и се посветуваат на учениците поддржувајќи го нивниот литературен талент, ама грото никаде ги нема. Или се можеби начукани во некоја викендичка во околината на Кавадарци, па “вртат“ скара и им ја подаваат пијачката на брачниот партнер. Тука некаде ќе да се.

Пишував пред години наназад, на ова парче виртуелна слободна територија неречена “Блузирање“ за моите четири кавадаречки адреси. Овојпат само потсетување: “Борис Кидрич“, “Илинденска“, “Индустриска“ и “Едвард Кардељ“ (денес “Никола Минчев“). Да можев или да имав храброст (кој ќе го знае), ќе живеев и на четири различни страни на светот. Оти различноста е благодет. Богатство е да познаваш луѓе од мал милион народи низ светот, не па да познаваш “човеци“ од различни маала. И да, живеењето на четири кавадаречки адреси се моето лично богатство и доблест. Се гордеам на тоа.

А што се однесува до полицискиот час и продолжените (затворени) викенди, тоа би му дошло по дефиниција - затоа што така заслуживме. Непочитувањето на полицискиот час од разно – разни самобендисани морончиња е само дополнување на дефиницијата за нас како народ и граѓанство. Во суштина непочитувањето на полицискиот час е непочитување на законот – енде. Храбри сме за по дома, а надвор од државата коските ни се тресат нуму да ја згрешиме. А бе каков си по дома, таков си и во “јабана“. Некултурен, ситен по вокација, клошар по дефиниција, плашливец во суштина. Џабе го вееш антимакедонското знаме со сонцето од Вергина, кога истото, како и кубурата ти стое за зорт, за аман. Патем таму во јабана почитуваш закон, оти ако не го правиш тоа ќе леташ како партал и крај за тебе следен пат да заминеш некаде. А ако седиш дома или си папучар по дефиниција или си екстремно заљубен во твојата куќа која, патем, ти ја оставил тато или дедо во наследство.

И денес, кога цел град е своевиден паркинг простор се судруваме со ординарна сообраќајна некултура, која никој од тие што земаат плата за тоа – не ја санкционираат. За сообраќајната некултура низ градот можат да се напишат есеи за нобелова награда, ама ете, ако не друго, не се санкционирани ниту паркираните возила на забранети места, (на пешачки, на тротоари, на забранети места по улици и булевари), “пајакот“ е на заслужен одмор, заслужен жими таквото.

За функционирањето на културата и уметноста во време на корона ќе зборуваме во некое друго време, оти културата и уметноста воопшто не функционират. Така да, следното наше дружење ќе биде посветено токму на – културата и уметноста во време на коронавирусот и испуштените шанси и прилики.

Инаку, иако сум роден во месец март, Јуни е мојот месец, месец на животни и градски херои. Токму во јуни, родени се неколку славни личности во мојот живот. Нивната скромност и тишина не значи дека не знаат да бидат бучни и правични. Охохо, колку ли само знаат да бидат бучни во време кога има неправда и колку ли само знаат да се радуваат кога нивните луѓе имаат трошка среќни моменти. Од први јуни кога се родени двајца важни, та преважни типови во мојот живот, мојот покоен брат Петре и мојот супер другар Пецо, па преку осми јуни и денот на раѓање на мојот доживотен сопатник и соборец Билјана Соколова и дванаесетиот ден од месец јуни и роденденот на мојата сестра Надица, меѓу другите де.

П.С. И не можам да издржам, та уште еднаш да не ја спомнам културата и уметноста. А приказната не е стара, туку од пред две – три години и вика вака: Кога културата и уметноста низ годините наназад имаше (историска шанса и) само еден вистински образован и писмен Министер, адекватен на тоа место за првпат во историјата на самостојна Македонија, од политички причини сменет, освен ретки, секоја им чест, никој не се побуни и денес ја имаме ситуацијата да културата и уметноста ни умираат. Денес истите кои молчеа (и се ситеа) го бараат назад, ама некои нешта не се враќат никогаш, ни под разно. Денес тие истите како културно уметнички (?!) работници и демек творци, се препелкаат во калта на нивната алчност и самобендисаност. И ми оди на ум дека не тивко, туку гласно умираат, офкат, се препелкат, умират без стратегија, која пред три години на тацна им беше дадена ебати тоа мороните. Ситните души, за ситни пари го продадоа и ударија неповратен печат на врниот квалитет и креативност, мислејќи (и работејќи на тоа) дека професионалците, врвните професионалци ќе останат сами.  Арно ама, не ќе да е така. Еве не, тука сме, има и утре. Да сме живи и здрави, да се сретнеме наскоро, па да поразговараме. Или па не?! А и зошто би разговарале побогу?!

By

Марјан Т,

Бул.“Џон Ленон“ 3

Кавадарци

Блузирање (252-282)

(прва кавадаречка колумна)

Ian Kevin Curtis (15 Јули 1956 – 18 Мај 1980)

Ништо не бива без реална критика и критичари. Ги има ли кај нас?! Не бе, нема ништо такво. Кој овде би искритикувал нешто безвредно, зарем да се замери со авторот?! Зарем некој ќе се осмели овде да критикува советник, пратеник, градоначалник, директор, автор на книга, претседател на Влада, министер, уметничко дело, концерт, религија, албум, сообраќајна некултура и сл. Овде сите претходно спомнати мислат дека се заштитени со закон, ко’ мечки и волци по македонските планини. А во суштина, кога би биле нормално општество, коските треба да им се тресат, оти ако не друго, на тие извикани избори се избрани токму од граѓанството кое ги има сите права да покаже со прст и да рече – ова не го бива! Да не зборуваме за професионалците во својата област чија професионалност дозволува да се згреши, па да се извинат за грешката, па да се поправат и да тргнат напред. Низ нормалниот свет по премиерата на било кој настан, дали е тоа политичка програма, театарска претстава, книга или нов брендиран производ, најголемиот стрес е што ќе кажат професионалните критичари два часа по премиерното претставување. Овде?! За што тоа всушност зборуваме?! Овде професионалците се несебично, со консензус – отфрлени. Е па, ако така сакате – така и нека биде. Ретките кои се осмелуваат да го направат чекорот кон нормално општествено битисување, овде се маргинализирани, навредени, отфрлени. Овде царува безгрижноста во стилот – сите за се не бива. Така да, џабе везеш блузеру.

Инаку накратко - ништо не бива без култура и уметност. Велите не е така, само леб да има. А бе волку леб се нема изедено ниту во најсиромашните времиња кои го зафатиле ова поднебје. Немам поим зошто пак толку му се втиливте да го докусурите квасецот во државата, ама ете нит’ за пишии ве бива, нит’ за домашна пита, па и во ова време – невреме се утепавте од порачки на готови јадења (пици, пити, пилешки прсти, овали со којзнае што внатре и останата традиционална македонска храна). Да, без култура и уметност ништо не бива. Ако не се во живо, тртни му ги на тие театарски претстави, концерти, промоции и изложби, оти без комуникација со публиката, се се сведува на “Али Експрес“ култура и уметност. Интернетот е Бог на денешницата, ама совршенството и благодетот, врвот на културата и уметноста се љубителите на истите. Без нивниот фитбек, за никаде сме. Оти, додека е човек жив и ужива во креативноста, во творештвото, до тогаш и ќе постоиме. Не само како народ, туку особено како луѓе. Пластиката и онака служи само како пакување, друга реална намена и нема.

И ете, додека си поигравте кур - ташак со македонскиот јазик (патриоти ѓоамити низаедни и погани) еве не кај и натаму си пишуваме на македонски јазик. Ете ме, од Кавадарци сум, па не пишувам на дијалект, (уфрлувам тука – таму по некој збор ради читателски ефект) затоа што основата на еден народ е јазикот, ама патриотизмот не се сведува само на говорењето, туку и особено на тоа што се говори. Култура и уметност?!

И да скратам. Во ова време – невреме, не плукајте по соседите, народите не се криви, маме му на политичарите кои случајно се нашле на чело на едикојаси  држава. Особено за самобендисаните. Денес овој народ ви е пријател, утре не чини, другиот го бива. Размислете чии игри ги играте, кој тоа манипулира со вас или едноставно се водите по вашите ситни интереси, моментот ви е битен, а по него друг момент и ваши поинакви размислувања, не дека претходните ви биле океј, ама ете вас нека ве биде, ние ќе се снајдиме.

И така стигнавме до денешниот момент. А тој трае 30 години. 30 години сме во константна изборна кампања, е па доста е. Одморите не малку да ви ибам тоа неписмените гилиптери политички! Дајте тоа изборите и да завршиме со вас!

П.С И додека светот се обидува да се врати во нормала (макар било тоа некоја нова нормала) овде распиштолени, газиме по препораките на здравствените работници, се котоперчиме без маски, агресивни сме спрема тие кои што почитуваат социјална дистанца и мерки, се тискаме преку ред во маркети, аптеки и сл. Да, имајте убав ден и чувајте се и не ги мразите оние кои се грижат за вас, немојте да сте себични, оти на пример здравствените работници се 24 часа на работа, 24 часа се во константна опасност по сопствениот живот, само за да се зачува еден човечки живот повеќе. И да, последен момент е да не ја испуштиме шансата која ни е дадена – да излеземе од ова време – невреме. А како? Ами со ум! И без теории на заговор ќе ве молам. Или толку ви сече. А?!

By

Марјан Т.

Бул.“Џон Ленон“ 3

Кавадарци

Блузирање (251-281)

(прва кавадаречка колумна)

“Оние кои се плашат – подолго живеат“ (Даниел Дефо, “Дневник на годината на чумата“, 1722 година)

Во време на принудна изолација, не од што се сака, туку од што се мора, се случува тотална социјална дезориентација и деновите кои доаѓаат нема да имаат речиси никаква врска со деновите кои ги оставивме зад нас, а кои во иднина ќе бидат запишани како денови пред коронавирусот/Ковид 19. Многумина нема да се согласат, ама некои основни перцепции за социјалното живеење во нашето општество се дефинитивно променети.

Минатиот викенд беше 1 мај, празник чии почетоци се влечат далеку во минатото и немат никаква врска со денешните чествувања на истиот. Со оглед на тоа што празникот е во чест на работничките права, со децении не можам да ги поврзам работниците чии примања се на прагот на преживување со ждерењето и локањето во таа чест низ излетничките места, викендиците и рестораните. Нели, пикник може да се тера секој викенд, одење во ресторан секој ден, а 1 мај и нема некоја блиска врска со празнењето на маркетите и касапниците од продуктите и чаламењето низ рестораните. Особено што главните славеници на празникот и не се работници, туку луѓе кои и онака ќе си го истераат проширениот викенд без никаков проблем по џебот. Па дури и во време на корона.

Деновиве се изначитавме и изнаслушавме разно – разни писанија и говори по повод разни датуми во историјата, за Гоце Делчев, за Тито, за македонскиот јазик, за тоа како е да се биде Македонец или па не, се мудра до мудра мисла од тоа интелектуалците кои завршија факултети и докторираа по социјалните мрежи. И кога ќе му ја спомнеш онаа хермафродитската побегуља и појава која избега како последниот гилиптер во Будимпешта со нашите пари, веднаш ти вртат тема и те прогласуваат за предавник, изрод, кодош. А тој истиот со својата булумента пајташи направи страотен удар врз македонскиот идентитет, јазик, историја и државност. Ебати античкиот морон и стиропор градител! И сеуште околу остатоците на “Скопје 2014“ се влечат античките војници низ секојдневието, сосе од збор до збор наученото по тоа школите на социјалните мрежи. Море и тоа храброста им е за по социјалните мрежи, затворени дома, зачмаени на пропаднатиот седмосед и додека глумат патриоти сонуваат за одмор на море кај јужниот сосед. По можност на рати и собата да има тераса за пијанка и да е блиску до некој ефтин маркет. Клима не е задолжителна. Само да помине корона периодот во кој не веруваат и тресат глупости и шират теории на заговор – ете ги фотографирани на плажите кај тој истиот јужен сосед кој го мразат од дното на ФБ профилот.

За Кавадарци ми беше зборот. Доколку ги читавте претходните изданија на ова парче самобендисано наречено Прва кавадаречка колумна (сеуште единствена кавадаречка колумна во континуитет, нели), знаете дека поставив и директно и меѓу редови прашања на кои никогаш нема да се добие одговор. Во сета несреќа, мала доза на среќа е и малиот број на заболени од коронавирусот во Кавадарци. Немам одговор на што се должи тоа, ама на арно нека е. Да, дел од одговорите може да се најдат во дисциплината на поголемиот број од граѓаните, на ефектното работење на ЈП “Комуналец“ (секоја чест) кој градот го држеше и покрај вонредната состојба во исклучително чиста комунална состојба, дел од одговорите може да се најдат во 24 часовната работа на здравствените работници во кавадаречката Болница, во навременото спроведување на мерките од страна на Локалната самоуправа, а најмногу во општествената одговорност на поголемиот дел од граѓаните кои чувајќи се себеси, го чуваа и градот.

Арно ама, лаички гледано, некои нешта и не беа во најдобар ред. Особено “привилегираните“ со дозволи за движење во време на полициски час. Секоја чест на оние кои ради економски/службени/земјоделски причини мораа да ги имат. Зборувам за недокваканите кои дозволите си ги користеа арогантно, без трошка совест, да си ги одведат семејствата на излет, по гости, како да оние кои без некаква си дозвола немаат семејства, немаат деца, немаат родители над 67 години, како да тие не беа затворени во најдолгите часови на првиот полициски час во историјата на Македонија. Денес гледам, иако не сме на крајот од пандемиската состојба, дека полицискиот час бил неминовен. Оти такви какви што сме ќе испоцркавме, не само од коронавирусот, туку и од недостатокот на општа граѓанска хигиена. Како мала дигресија би му дошло сведоштвото на авторот на овие редови (по учеството во дезинфекцијата на зградите во градот) за хигиената по влезовите на поголемиот број од зградите во Кавадарци. Неверојатна неодговорност за просторот кој е дел од секојдневното живеење – нечистотија, некаде собрана со години наназад. Чест на исклучоците.

И што имаме денес? Денес имаме период пред конечно попуштање на мерките и препораките на територијата на целата држава, со предупредување од стручните, пред се медицинските лица дека некои од мерките мора и натаму превентивно да се спроведуваат. Пред се носењето заштитни маски и миењето раце. За миењето раце незнам, тоа секој за себе нека си мисли, бидејќи е дел од општата култура и воспитание за лична хигиена, ама маските ако мора да се носат, нека се носат. А не да се чуваат по џебовите (?!) за да ни послужат само за влегување во маркет, аптека, институција, каде нема влез без заштитна маска. Арно ама, сведочиме за “храброста“ на многумина во стилот – они мене ќе ми кажуват. И тоа го прават и дома и низ градот и на работно место. Ќе ги казнат? Па нека ги казнат. Општествената одговорност и солидарност се дел од предусловите за нормална држава и одговорно и слободно граѓанство. Не мислејќи на своето здравје, загрозуваш се околу себе. Колку и да звучи банално – до догледно време најверојатно и така ќе биде. Всушност, многу одговори ќе добиеме деновиве по масовното скрининг тестирање на вирусот, вирус  кој многумина и не ги направи поинакви луѓе. Денес се малку повеќе себични, надмени и неодговорни. Нека ги?! Не, борете се против нив, оти немат намера да се променат и станат одговорни, мизеријата од луѓе ќе си остане тоа и во периодот кој следува. 5Г?! На нив делувал и пред воопшто да биде измислен!

П.С. Деновиве од печат излезе новата поетска книга на кавадаречката поетеса Цветанка Колева. Конечно. Носи наслов “Ти, моја, безмилосна една“, а е издание на една од најинвентивните македонски издавачки куќи “Или – Или“. Частам пиво за тој кој конечно ја “натера“ да исфрли нова збирка поетски сладострасници. Нека и е честито и да се израдуваме и изнадружиме на промоцијата на книгата.

By

Марјан Т.

Бул.“Џон Ленон“ 3

Кавадарци

Блузирање (250-280)

(прва кавадаречка колумна)

Петок е... Надвор е тажно. Полициски час е. Плус Велики петок, ноќ спроти Велигден. Се понатаму како што следува. И вапцани јајца и јагнешко на трпезата во недела. Бевте во црква денес? Се причестивте? А бе ајде! Седам дома затворен меѓу другото и заради вас и вашите неисполнети и исконски желби да го лизнете тоа лажичето, од крвта Исусова да се напоите. Така пишува во Библијата? “Да“. Сте ја прочитале? “Не“. А бе ајде. “Зоки Поки“ ја немате читано, за Црвенкапа и нејзините авантури и да не зборуваме, не па Библијата. Не сте ни ја отвориле, не знаете ниту како изгледа. Така да, тука завршуваат сите приказни за вашата христијанска (јеботе) солидарност и нашата мака од вашата помодарска желба да бидете видени и помазени. Ви кажал некој дека најголемите верници овој викенд седат дома? Не? Е па седат и не ги слушат алчните по пари и ситни дарови. Седат и се солидарни. Од каде знам? Па од таму што дел од моите најблиски луѓе се големи верници и не залутале со умот, туку серизно ја имаат сфатено целата ситуација и седат дома. Слична некоја приказна се и оние со подебел портофел кои ги испразнија маркетите, пилјарите и месарниците и заминаа по викендиците кои тато и мама им ги направија за да има каде да одат да кркат и пијат во време на пандемија. А бе банка да потрошевте на битни работи, како на пример за средство за дезинфекција, па да прсневте пред влезот на тоа становите кои, глеј чудо, ви ги купија мама и тато. Или да удревте една метла пред влезот, да го истресевте барем тоа чергичето пред врата, пред да дојде општината да ви го дезинфицира просторот за кој вие треба да се грижите.

Коронавирус/Ковид 19, пандемија. Светска, а наша. Сериозно е времето во кое живееме. Макар што дојде некако набрзина и не фати неспремни. Не само нас, целиот свет е неспремен и на колена. Арно ама, има и утре. Што тогаш?! Секако дека светот никогаш повеќе нема да биде ист. Оно, и Тиквешкото езеро не е исто од пре неколку месеци, пред кое се сликавте и предвидувавте катастрофа, а еве го секој момент каде и да е, ќе се преполни. Арам да ви е и вас и на вашата катастрофа, а бе полуписмени низаедни. Кротко да роваревте, да ве сфатиме, ама да се дереш како да од тебе зависи нашата иднина, е тука нешто не ќе да е во ред. Да надвор е тажно. Ептен. Нит’ куче, нит’ маче да помине. А мине полноќ...

Сабота е... Што правите, како сте? Еве по дома. До кај вторник, ќе помине. Имате јадење, да не сте гладни? Не па ти, џабе ли ги испразнивме сите маркети, пилјари и месарници. Вечер ќе палете свеќи по терасите и дворовите? Јас не. Имам сијалица на терасата. Ќе пијам кафе, ќе играм јамб, потоа ќе читам добра книга и ќе слушам фина музика. Оти ниту имам викендичка на Тиквешкото езеро, на Браната, ниту имам некој по околните села, ниту пак имам дозвола за движење во полициски час (која некои од вас си ја користат да си ги прошетаат децата, додека други деца седат затворени дома?!). Така сум одлучил, да му припаѓам на градот и да ги следам неговите урбани токови, вакви или такви. И ќе се чудам попатно што луѓе ќе бевме, та од нашиот неум и неразбор ни е одземена слободата на движење и не напикаа по дома. А имавме шанса, не е да не е.Три попладне е. Полицискиот час активен. Низ новиот центар на Кавадарци тука - таму има по некое возило по улиците и булеварите. Да не злобам, та веројатно имаат дозвола за движење, а тоа да е за нешто вистински битно. Седам на терасата и си велам, како им е сега на оние кои ги затворија терасите по становите и сега висат на прозорците по трошка воздух. Прекрасен сончев ден во Кавадарци. Пролет заробена со полициски час. Јебига.

Недела е... Вистинските верници денес го слават Велигден. Вечит нека е, здравјето да не служи сите, добрата мисла да остане, злото нека замине заедно со лошата мисла. Оти од зборот си патиме, од лошата информација, од лажните вести, од самобендисаноста, од “другите ни се криви за се“. Недела е и тивко е во градот. Уште еден прекрасен сончев ден во Кавадарци. Полициски час до вторник. А од вторник, белки со ум.

П.С. Седам дома, шетам низ станот, престојувам малку повеќе на терасата. Садевме цвеќиња речиси истото време како и минатата година. Ланските сите се зафатија. И на новите им се радуваме. Ќе ги биде и нив. Исто ко што се радуваме на храната која им ја оставаме на уличните кучиња, мачиња, трошките на птиците. Патем, размислувам дека се радувам и на нивната слобода на движење, но и на нивната благодарност што не сме ги заборавиле.

By

Марјан Т.

Бул.“Џон Ленон“ 3

Кавадарци

Блузирање (249-279)

(прва кавадаречка колумна)

Деновиве живееме како во сцени од некој СФ роман напишан во 1974 година, кој, да речеме, се вика “Вирусот нападна во 2020“. И сега веднаш тука му доаѓа еден од почитувачите на теориите на заговор, а тоа по кавадаречки се пишува вака: “Еее, ви реку ли“. Ама занимливо би било кога “теоретичарот“ би ја имал прочитано таа книга или воопшто било која книга во неговиот факинг “ви реку ли“ живот.

Викенд е. Цел викенд полициски час. Ние “ненормалните“ го почитуваме. Еве денес е недела, утре малку ќе се поослободиме, ќе одиме на работа, ќе возиме велосипед (ќе пешачиме) до четири попладне и потоа дома. Арно ама, случајно или намерно живеам во дел од градот, плус зграда, од каде што имам неверојатен поглед на кружниот тек (Нов центар) и сите движења таму. А живеењето во таков дел од градот и погледот од него вели дека дел од лицата кои имаат дозволи за движење во полициски час го користат за да не заебават нас кои седиме дома. Фино – лепо, ќесињата со покупките во гепекот од колата и ајде на излет. Официјалните дозволи се за службени цели. Дел од нив за луѓето со посебни потреби, за луѓето кои и во полициски час мора да се на работа за парче леб, ама, да не кобам, ниту еден нема дозвола да оди на излет. Или – му се може! Да бе, ти се може додека не ти влезе вирусот по дома и после Цацко ти е крив и ајде во карантин или по болници, па респиратори и слични тракатанци. Арно ама , проблемот е што поради неговиот излет денот ќе донесе нови заразени, нови починати, ќе донесе поригорозен полициски час!

Воведниот дел, како концепт за ова Блузирање беше напишан утрото пред денот да ги “донесе“ првите заразени во Кавадарци. И сета заебанција престана во тој момент. Зар корона во градот кој спие на алкохол? Ами нели дезинфекција е ракијата? Да бе, во кои книги го читавте тоа?! Во локалните памфлети за добредојде во градот на виното и ракијата? Или ви лафеле на таканаречената чаршија, која како збор во модерниот речник и не постои. Традиција?! Короната не ви може ништо ако три пати се прекрстите, три пати се бакните, три пати ако се завртите околу првата шахта, три пати ако тресите глупости, три пати ако постирате фотографија од некаква си икона...

Ма состојбата е ептен сериозна и никој нема право да се однесува онака како “шо ќе му прдне“, оти првиот до него наебува. А првиот е и најблискиот во семејството. Така да, да бериме умот во главата. Да не зборам за политикантските глупости кои катадневно ни се сервираат по социјалните мрежи, по националните ни телевизиски програми, да не зборам дека толку доктори сме имале во државата, што е дури и чудно како коронавирусот дошол во Македонија, ма дури и тоа – како дошол во Кавадарци ебати?!

И вие сите кои овој викенд се радувате на вашите дружби и забави по викендичките (?!) на Тиквешкото езеро, на Браната, по Моклиште и слични викенд населби, троа мрднете со тоа мозочните вијуги, малку размислете за вашите семејства, размислете дека не сте сами на овој свет и седнете мадро пред да ве стрефи најлошото, та да ни плачете потоа по разно – разни фејсбукови или слични социјални мрежи како вие не сте мислеле ништо лошо ебати.

Да се разбереме, авторот на овие редови воопшто не е навикнат да седи дома и тешко му е неправењето ништо, особено што е дел од културната и уметничка сцена и е навикнат на слобода на движење и во најлошите времиња кои не стрефиле. Ама ова е нешто друго. Непознато и подло. Така да утре, понеделник, кога ќе излезете од дома, немојте да го нападнете градот со вашето присуство насекаде каде ви се сака и може. Оставете ги маркетите да работат нормално, без да се туркате како да ви е последен ден. Не, не го правете тоа, ќе има и утре! А и брашното и квасецот нема да ви се најде - ќе ви фане глувци!

П.С. Седете дома доколку немате потреба од било што. Со тоа што сте дома, помагате да се намали стресот кај оние кои мораат да се на работа, помагате на службите (општински и државни) да си ја бркат работата за нам да ни биде океј. Не го пцујте комуналниот работник кој несебично си ја брка работата, ги собира “гомната“ на вашата некултура на живеење. Не си играјте мајтап со оние кои ви ја дезинфецираат зградата, немојте да сте себични, фрлете некоа ронка на птиците, оставете ги остатоците од вашиот обемен ручек покрај контејнерите, пред куќа или зграда, за да и уличните животни кои не се ништо криви за тоа што постојат – да преживеат. Ќе ви бидат благодарни.

Како што јас сум благодарен на сета добра музика која деновиве се врти низ интернет, особено низ социјалните мрежи. Човек да се израдува, како да турбо фолк по локалите и медиумите никогаш и да не постоел.

By

Марјан Т.

Бул.“Џон Ленон“ 3

Кавадарци

.

Блузирање (248-278)

(прва кавадаречка колумна)

“Ово друштво не прашта чињеницу да неко просто може да буде добар човек, без скривених намера и личне користи“

Соња Савиќ, актерка/дива, 15 септември 1961 – 23 септември 2008

Кавадарци како град минал низ многу премрежја, од типична турска касаба стасал до модерен средноевропски град, за да денес е тоа што е. Дефиницијата и освртот за денешно Кавадарци нека ги дадат генерациите кои сега созреваат и кои во блиска иднина треба да го донесат неговиот развој или неговата пропаст. Макар што секојдневието сезонски во градот не се менува со години, мене лично на пример ме радува дека со зонското паркирање им се доака на распашаните сопственици на, демек, моќните машини, кои се паркираа насекаде, само не таму каде што е пропишано со закон, а кои во моментот повеќе пари (за гориво) трошат лутајќи низ градот во потрага по бесплатен паркинг, отколку да си платат саат и да си бидат на раат додека си го сркат е(к)спресото. Ама нека ги. Не дека со памет ги заработиле парите, од тато и мама ли им се, транзицијата ли им ги донесе, кој ќе ги знае, кутрите испренесени дека се некојси фактор. Ви велам, секојдневието сезонски во градот не се менува со години. А и некој нека им каже на новопечените одговорни за сообраќајната (не)култура дека пешаците на пешачки поминуваат кога на семафорот е зелено. Оти пример нели треба да дадат.

Не толку одамна, паметам, а паметам од поодамна, градот имаше неколку градски паркинзи. Точно, факт е и дека немаше толку возила, макар што грото од денешните возила се купени на (пра)старо, со испревртени километражи и подзаборавена година на производство. Важно истопорени со нив, нели. Лични на мајка и на татко. Инаку, паркинзите во центарот на градот беа лоцирани помеѓу (денес руинираниот и троа опасен) Хотел “Балкан“ и општинската зграда, потоа на просторот позади некогашната Стоковна куќа, а во тоа време и поголемиот дел од зградите низ градот имаа сопствени паркинзи, кои денес не се тоа. А? Минато време?! Ама некако посредено ли беше, кој ли ќе го знае. Нејсе, паркинзите низ центарот ги снема по несреќното “реновирање“ на Градскиот плоштад. Покој му душа!

Во време пак, на агресивен интернет кога се е достапно, сакајќи да се потсетиме на времињата минати во Кавадарци, влеговме во замка на личната историја на градот. Субјективна до срж. Фотографиите на кои се баба, стрина, вујче, мама, вујна, дедо, тато и чичо во минатото, зборуваат пред се за нас, не за градското живеење. Чест на исклучоци. Затоа пополека и со ум при раскажувањето на приказните, особено по социјалните мрежи каде секој пост се голта без никаков критички осврт и објективност. Опасноста од себепромотивна и извитоперена градска историја е на чекор од нас.

Ма далеку е авторот на овие редови од најпаметните и ако не ви се допадна претходно напишаното, зошто ли воопшто го читавте?! Имате милијарди сајтови каде што можете да се пронајдете себеси, па и да се издушите, онака гласно, со сиот раскош на вашиот карактер. 
Патем, ви стигна ли на домашна адреса Решението за данок на имот за 2020?

П.С. Пред некое време, поточно на 14 февруари 2020 се навршија 5 години од кога ни замина засекогаш еден од најдобрите кавадаречки и македонски ликовни уметници – Ристо Соколов Сокол. Човек кој беше олицетворение на поубавата приказна на град Кавадарци. Арно ама, Кавадарци (понекогаш?!) има голема маана, не се сеќава тогаш кога е потребно на неговите најубави луѓе, луѓе кои беа дел од најубавите и најисполнети со живот приказни за градот. А бе една китка од 10 денари да однесевте на неговото последно почивалиште, една свеќа од 1 денар да запалевте за спомен. Оно, не дојдовте ни на неговото последно испраќање, не па на тажна годишнина. Арно ама, “карма ис де бич“, нели. Привилегирани ниедни и неспособни да се грижите за најдоброто произлезено од овој град! Да бесен сум, но и тажен. Што ли само стана со добрите луѓе од мојот град?! Ќе се управат? Се бива, ама срамот ќе остане засекогаш.

By

Марјан Т.

Бул.“Џон Ленон“ 3

Кавадарци