Блузирање (271-301)

(прва кавадаречка колумна)

 

“…Nove godine zato dolaze

nove godine u pravi cas za nas…”

 

“Nove godine” – U Skripcu, EP “Nove godine”, 1983

 

Лажни вести?! Се фалиш со нешта кои ти не си ги направил?! Си се распослал со лажни профили по социјалните мрежи и онака лежерно распослан во фотелјата сите останати ги следиш и мразиш?! Плачеш кога ќе те блокират на тие исти социјални мрежи?! Мала ти е платата, а возиш кола од 25 илјади евра и тоа настаро?! Буџетар си, а ти смета државата од која земаш плата?! Си го напуштил градот со се што имаш во него и им солиш памет на твоите поранешни сограѓани?! Озборуваш кај ќе стигниш, притоа повисувајќи го гласот за да го зацементираш озборувањето како твоја вистина?! Што знаеш ти што е вистина?! Не читај понатаму што пишува. Ова виртуелно парче слободна територија не е за тебе. Ова е себично и зачувано парче слободна мисла. Па кому како дојде. Гитла од тука, ако си со лоша мисла!

Имам точок. Пристоен. Градски. Ефтино купен, ама брка работа. Нема каде да го возам?! Е нема. Сеуште мојот роден град и град во кој живеам целиот свој живот - Кавадарци е без градски велосипедски патеки кои ќе му дадат раскош на градот и ќе го направат и повеќе од европски, ќе го сторат светски. Арно ама, што ќе ни се велосипедски патеки (на пример една “Илинденска“, една “Шишка“, една “Гоце Делчев“, една “Страшо Пинџур“ душа дале за градски велосипедски патеки), кога тоа се ти е едно фино паркинг место, па фино - лепо плати и топори се со автомобилот, да не речам нешто полошо, особено за оние кои и не плаќат, а се топорат. Немам поим како сега екологијата ми падна на памет. Дали поради енормното загадување за кое немаме конечен одговор од каде и од кого е и така со години. Ма какви години, со децении. Оно, екологијата (воопшто во државата) во последно време е само испрдок на поединци со “лепливи прсти“ на кои око не им трепнува за големите машини и канцерогените “индустриски објекти“ кои загадуваат и кои се “терат“ низ градот и низ државата, распослани во својата самозаљубеност низ родните полињат и плацови, па тие плацовите во вид на згради, а другото особено оние со четирите жмигавци, па со кутрите “дрвца“ осакатени без гранки до стеблото, со искорнатите стебла ради паркинг места, со неисчистените оџаци со години, со таканареченото еколошко греење, пелети демек, а ваму дрепа од воздух.

Што се однесува до екологијата, до небо ги ценам активистите кои се борат за својата визија и цел, ама ете овде сме застанати во место. Море не застанати - зацементирани. Во последно време, на пример, сведоци сме на вистински мали еколошки револуции низ соседството, Европа и светот кои дават резултати. Оно тоа Европа и светот далеку, море и соседството на пример (уште еднаш) во многу европски градови се наплаќа и самиот влез во градот, паркинзите се надвор од централното градско подрачје или ако се паркираш во центар на градот плаќаш скапо, ако не ајт‘ надвор од градот и таму вриј ги тешките машини и основни загадувачи на секоја градска средина.

Инаку Кавадарци ти е еден многу голем град, десет/петнаесет/дваесет минути пешки од еден до друг крај (зависи од кај ќе тргниш и каде ќе завршиш), па што би правеле ние кутрите негови граѓани без платени паркинг места. И да се вратам на екологијата, таа дама е фино распослана, ама надвор од градот, на пример некаде на Тиквешкото езеро, каде “еколозите“ ги “трошат“ проектите собирајќи пластични шишиња одвреме – навреме. И ако. Не е лошо тоа. Напротив. Ама има тука троа иронија. А иронијата да биде поголема, после секое собирање пластични шишиња, нив ги има повеќе од пред тоа (многу бре жедни тоа викендашите). Така и со најновите текови – пластичните кесиња биле многу важни за економијата. Не смеело да се укинуват. Оно, никој не ги укина, ама се троа повеќе поскапи.  А бре иди бегај! Се утепавме последниве години собирајќи платнени торби по тоа акциите по маркетите, како награди за третокласно кафе од двеста грама, како награди за тоа соковите со вкус на сапун, како награди за кекси со поминат рок, како награда за пастеризирано млеко со рок на траење од којзнае колку години и слични тракатанци,  па на човек му доаѓа да се запраша, што му направивте на тоа торбите?! Ги прекроивте, гаќи ги сторивте, си затнавте некоја дупка во ѕидовите, избришавте прашина по дома со нив?! Е па ај сега одново. Од гаќи во торби, па на пазар. Ебати! Ко‘ да сте родени во пластика. Па ја редите по тоа регалите ко‘ сувенири од кои не можете да се отарасите, оти, ете, некој пари дал за тоа регалите, а не сте вие, туку вашите родители. Ма не се криви вашите родители за ништо. Напротив. Вам ви е страв да им кажете дека регалите ви се пола соба, уште кога ќе ги ставите масите и столчињата позајмени од комшиите за терање слава, немате место да прдните па да излуфтирате, не па да ги пречекате гостите како што треба. Со почит и насмевка, море искезени во “наздравјето“ плашејќи се да не ги “гребне“ некој тоа комшичките столчиња. Ух! А месец декември, месец на слави, па мислете му ја вие. Јас не сум од тука во декември. А и немаме слава по дома. Се дружиме со убави луѓе кога сакаме, датумите не се важни и да видиш ти - почесто отколку на (еднаш) годишните слави, па заеднички, со убав муабет, насмеани, напоени, најадени и со добра мисла си тераме, си ги сакаме нашите луѓе без разлика на времињата и разликите. Си ги сакаме и градовите во кои сме се родиле и во кои живееме цел живот. Само дали градовите нас не сакат?! Ебати! Да не знае човек што да мисли.

И ете не пред крај на уште една година. 2022 е на прагот. Ме мрзи да правам ретроспектива на нештата кои се случиле (кои како и да не се случиле) за годината која неповратно заминува, па уште сега се мислам, ете ви пандемија, ете ви мерки, ете ви теории на заговор, па забавувајте се по социјалните мрежи, онака фини и паметни, “стручњаци“ за секоја област. Нека се среќни празниците и се што подоцна ќе дојде, заклучно со првомајските кркања и локања. Сепак, чувајте се во 2022. Ќе треба некој да го чита и пцуе блузерот. Да сте живи и здрави, се читаме таму некаде 2022.

П.С. Сте се запрашале ли зошто овде имаме чувство дека живееме ко‘ да сме триесет години во (пред)изборна кампања. Не е поради аспирантите по некаква фотелја или функција. До нас е, оти со својот глас им даваме раскош, им се тресиме на тоа ебати функцијата (?!) од која си ги терат џезмите и ни го рушат раатот обезбеден од секојдневната мака да се преживее. Немаме сите “имање“ за распродавање. И што дека е така. Ситни души за по дома. Џабе сме паметни и убави по социјалните мрежи. Грди сме и глупи. Оти дозволивме секакви да ни ги бројат генските зрнца, да ни солат памет за наши пари, да не “рокат“ кај што стигнат, да не раскаруваат со најблиските со нивните ебиветар партиски амбиции, да ни се смеат иронично по нивните кафански седенки. Тотална моронизација на се што го прави животот - живот во овој град, во оваа држава. Нека светат силно сијаличките по улиците и плоштадите, нека се веат знамињата на турбо фолкот и национализмот (која ли папазјанија од комбинација) и уживајте во мрачните сенки на минатото. Иднината и онака сама ќе си дојде без да не консултира, не онака како некој си ја замислил без да не праша, па кому – како дојде. Ама еден ден, еден стварно убав ден...

By

Марјан Т.

Бул.“Џон Ленон“ 3

Кавадарци

Блузирање (270-300)

 (прва кавадаречка колумна)

 

“...Ljudi samo govore

zasto si nervozan

ljudi samo pricaju

ne budi tako grozan

 

Ljudske usne sapucu

suljaj se ti kradom

izbjegavaj nevolje

skinut ce ti glavu...“

 

(“A sta da radim”, AZRA, LP “Singl ploče 1979-1982”, 1982)

 

Време е за патување низ минатото. Не многу далеку, до 20 ноември 2004, кога во тогашниот независен кавадаречки двонеделник “Тиквешка хроника“ за првпат ја објавив оваа самобендисано наречена прва кавадаречка колумна. Седумнаесет години поминаа од тогаш и за жал, не само што е прва, туку и единствена посветена на Кавадарци со сите маани и доблести. Не се појави друга па да ги “одмериме силите“. Се шегувам. Многу приказни, многу ликови, многу градски хронолошки моменти и записи, многу денови и поставени прашања (99% сеуште неодговорени), 17 години и 300 (три стотини) објави на сопствено размислување, сопствен став, сопствен избор, сопствена поддршка на фините градски нешта, стотици поставени прашања до оние кои се меродавни и платени да одговорат, урбани анегдоти и пред се вистинска и искрена заложба за Кавадарци пристојно место за живеење. И да, слатко време “потрошено“ за истражување за одредени теми во колумната. И којзнае колку пати повторено овде, милијарди сајтови ви се на располагање, партали, се извинувам, портали со полуписмени автори на текстови ли се, што ли се, платформи и што ли уште се на мрежата за вас почитувани, па изборот е ваш, ако сакате читајте, ако не ајт’ на друга адреса, што е и ваше уставно и лично право, особено ако не го почитувате моето поинакво размислување од вашето, што и не го барам, ама баш никогаш од вас. Ова парче слободна територија ги издржа сите лични и професионални перипетии на авторот, не па вас да ве издржи доколку си имате поважна работа од темите кои ги пласирам овде, да повторам уште еднаш – како лично и субјективно размислување за Кавадарци. Можеби не сум никогаш во право, ама мое право е да си кажам што мислам за одредена општествена и особено градска појава, со оглед на тоа што Кавадарци е мој роден град и сиот живот го поминав во него, па понекогаш и раскошно си дозволувам да имам свој став за него и за се што ме “тангира“ во него. Каков? Ете ви адреса достапна на интернет, се е достапно што сум напишал во 300 објави, од 20 ноември 2004 до денес за разлика од пиши – бриши “автори и експерти“ за се и сешто. 17 години бре, сум се “утепал“ од пишување. И за се што е напишано, до збор постои и е вистинито и стојам зад тоа. Оти да пишуваш за градот кому си го посветил животот, можеби малку повеќе, ама дефинитивно е заебано. Ама и убаво. Оти еве и сега додека ги пишувам овие редови ме фаќа напад на смеа, читат бре, читат, дури и распосланиот кодошлак чита и се распаметува напикан во сите пори на градот кој не го сакат. Ним градот им служи само за лични интереси и омраза кон поинаквиот од нив, најчесто тој поинаквиот е и човек кој направил нешто за градот. Некој некаде рекол – ситна боранија од луѓе. Ептен ситна, би додал. Нејсе. За жалење. И зошто да не, еве ви лектира меѓу две кодошки интервенции. А бе животот не е порно филм, не е сапунска серија, не е политички памфлет, ќе да е нешто посуптилно и поубаво.

Пишував во овие 300 изданија на “Блузирање“ често и за културата и уметноста кои ми се секојдневие и приватно и професионално. Горд сум што од далеку се гледа (чита?!) дека не се изоставени голем број на квалитетни случувања, личности, настани и себеси си дозволувам, на овој простор, да мислам троа повеќе субјективно и од лична точка на гледање на нештата, особено што со културата и уметноста сме на ти, па што како директен учесник, што како љубител и почитувач на квалитетното, креативното, оригиналното и често поинаквото имав (и сеуште имам) свој став и професионален изблик и радост, среќа, понекогаш тага, често збунетост заради неможноста се што е квалитетно да се најде во овие редови, но и цврстина, некаква си храброст да се издржи секојдневието, колку и да тоа нема никаква допирна точка со реалните потреби на еден човек со свое јас во овој град, случајно или намерно наречен Кавадарци. Едно одсекогаш било јасно во овие редови – ничија не траела довека. Така да, уште утре ќе сум дел од некоја театарска претстава, концерт, промоција, изложба, за дел од нив ќе пишува и овде, за дел од нив ќе муабетиме попатно, можеби од нога, можеби некаде со кафе, пијачка или седенка до долго во ноќта. Со фини разговори, разговори, разговори, почитување, насмевки... Оти со човеци бива, не со типови кои забораваат дека имало вчера, завчера, каде ги оставиле парталите на себичноста и омразата, дека има утре во кое ни под разно нема место за нив. Оти? Оти така треба. Оти, најубавите приказни за Кавадарци сеуште се пишуваат. Прашање на време е кога ќе експлодираат во својот раскош и елементарна пристојност, општа култура и почитување на вредностите кои и во моментот намерно се пикаат под тепих, за да алчноста по “видејте ме“ им потрае, во една ефтинија од постоење и мерак за дневен чалам и неискреност до небо. И да бидам уште еднаш субјективен (си сакам – си можам), она што го пикате под тепих, она што ве боли (џабе криете), она што уште од сабајле го мразите, еден убав ден, ете го кај и да е, ќе дојде, ќе ве покрие со прашината на заборавот и ајт’ здраво. Ве нема, ко’ да не сте постоеле. Оти убавината се раѓа за да остане, за да биде вечна и вековита. Така е и во културата и уметноста, меѓу другите општествени појави во ова факинг секојдневие. Понекогаш ми се чини дека веќе наредните денови  ќе надвладее разумот, ќе се распарчи на милиони делови национализмот, ќе заминат во неповрат сите зла кои не доведоа до ова дереџе, оти, нели, не сме од вчера и не сме за до утре. Има денови. Ќе почекаме.

Кога сме кај културата и уметноста, сами дадете ја дефиницијата што е тоа култура и уметност во Кавадарци. Толку од мене, толку можам. толку знам. Оно, понекогаш повеќе, понекогаш помалку, како ќе се падне, ама ете приказните ќе ги тераме по наше и во некои идни изданија на “Блузирање“. И да се разбереме, не ми мешајте овде политика, оти политиката е зло, а злото нема предиспозиции да ствара добра култура и уметност. Изборот на политиката не е и мој избор. Толку за тоа.

Друго ми беше зборот. Во одредени периоди (денови, седмици, години) сум размислувал да престанам да ја пишувам колумнава, а во одредени периоди пак да се обидам ова да го ставам меѓу две корици и да личи на книга. Ниту едното не сум го остварил. Ниту сум престанал да ја пишувам колумнава, ниту сум ја ставил меѓу две корици. Ко’ политичка партија сум станал ебаго, ниту едно ветување (од двете) не сум остварил. Ама ете денес е денот кога на “мрежата“ стигнува “Блузирање“ број 300. И драго ми е поради тоа. Сум опстанал во оваа бара полна со крокодили. Да бе. И сеуште читам добри стрипови и одлични книги. И сеуште слушам вонвременско добра музика. За инает? Не, за сопствено задоволство и ќеиф. А што се однесува до пандемијата на COVID – 19, во понеделник одам да се вакцинирам по трет пат. Фала ви и се читаме наскоро повторно. 

П.С. Ја имав ете таа среќа, мојот сопатник во забеганото секојдневие, мојот соборец, мојата поддршка во приватното и професионално патешествие наречено живот да биде мојата сопруга Билјана. Да делиш буквално се, да имаш почит и разбирање, да ти се радува бре некој во секое ново утро и покрај гласното тропање по тастатурата понекогаш и долго во ноќта. Додека ги пишувам овие редови, таа нема поим дека ова издание на “Блузирање“ број 300 и го посветувам нејзе, на нејзината енергија, креативност, несебичност, радост, на нејзината неуморна левучка, на нејзиниот и наш “Сокол Арт“, на нејзината љубов. Денес е 20 ноември 2021, сабота, вечер ќе се дружиме со драги луѓе, ептен убави човеци. Патем ќе слушаме добра музика и потоа во кревет, со добра книга и радост за утрото кое следува. А утрото? Утрото не очекуваат палачинки од маестро Филип Јанчев, на кои ќе се насладуваме со сиренце и кавадаречки маџун, а потоа и некоја скаричка и понекое пивце со една фина екипа и повторно со добра музика, а се по повод “Блузирање“ број 300. Скромно? Неее... Напротив! Моќно!

By

Марјан Т.

Бул.“Џон Ленон“ 3

Кавадарци

Блузирање (269-299)

 (прва кавадаречка колумна)

 

“...Далеку ми патува

Ноќва мислата

Високо над планини

Во небесни широчини

Летам над градот

Во облак претворен

Трепери ноќта

Од ветер пролетен...“

 

“Кандилце“ – Влатко Стефановски,  LP “Cowboys & Indians“ , 1994

 

Есента полека преовладува и во Кавадарци. Претежно сончево, необично за овој дел од годината, ама ете тоа е. Кое време не сме го издржале и поминале, па за една (пре)топла есен ли сега да се ценкаме. Е сега, малку ќе газите кал во центарот на градот (и покрај сувото време), ама тоа ќе се среди еден ден, ќе профункционират и тротоарите на “Илинденска“ секако. И каблите ќе бидат подземни еден ден. Еден стварно убав ден.

Дотука е јасно. Одиме натаму. Ако очекувавте овде да зборуваме за недостатоците на Кавадарци, сте се заебале. Тоа нека го мислат оние кои земат плата за истото. Ние овде овојпат, се навраќаме на некои фини нешта кои низ изминатите години му случиле на Кавадарци, а се неповторливи. Или пак нема кој да ги повтори?! Е па да започнеме.

Во 1953 е основан, како институција, со одлука на Влада на Федеративна Република Македонија (за некоја година подоцна Народна Република Македонија, па Социјалистичка Република Македонија, па Република Македонија, па Поранешна Југословенска Република Македонија, па Република Северна Македонија), - Домот на културата во Кавадарци. Можете ли да замислите, по турболенциите, крвавите години, жртвите, револуцијата, борбата за ослободување од фашизмот,  по Втората светска војна се основала институција која ќе биде носител на културно – уметничките дејанија во град и општина Кавадарци?! Тоа е таа институција, каде првпат организирано се “правел“ Театар, каде фолклорната ризница по првпат организирано се повденало да биде Фолклорен ансамбл кој ќе созрева низ годините и ќе биде еден од најдобрите аматерски ансамбли во државата, каде кино проекциите ќе бидат културно просветлување до некаде крајот на осумдесетите, каде се се правело што никаде на друго место низ градот не се правело. Е па зошто овие податоци? Е па затоа, оти не е од никој почнато и не е со никој завршено, не за друго, изместени се перцепциите за културно и уметничко образование, не е се само во образовните институции. Ќе да е и до културните институции. Нејсе. Во 1953 година Кавадарци нема ни електрична енергија која ќе го напојува градот, “инките“ се информација за најновите вести од дома и од светот, улиците сеуште немаат имиња, а низ центарот (од денешна точка на гледање) тече “поточе“ на сред улица со измет. Кавадарци во 1953 е сеуште касаба со 8 илјади жители, па “куд који, мили моји“. Другите приказни се многу подоцна. Раните седумдесети Кавадарци започнува да станува град. И со големи букви ГРАД. Љубовта и професијата на тогашните градители на модерно Кавадарци сеуште живее. Големи човеци биле тоа. Поголемиот дел од нив е сеуште жив, подзапрашајте ги како и што треба. Што преку објектите кои сеуште виреат низ градот, што преку ненапишаната вистинска хронологија на градот Кавадарци. Ќе биде де, ќе се напише, ќе остане за идните генерации, еден убав ден.

Денес, ех денес, Кавадарци е тоа што е. Да не заборавиме, уште еднаш и уште еднаш. Кавадарци е на сите негови граѓани. Не е ничија партиска “прчија“, а најмалку на “политичарите“ кои се замислуваат дека владеат со градот. Немојте ве молам, ама стварно, немојте ве молам, полека со тоа амбициите. Да не наврат и “управни одбори“ и хонорари за комисии и “џезми“ од што многу му  ја мислиме за граѓаните на Кавадарци, сосе тендери и слични тракатанци. Оти и утре има нов ден. Што потоа? Вистинското Кавадарци е тука. Баш му е гајле за вас. Па и за нас, за мене, за тебе, за нив. Оти, ете убав ден ќе дојде, ама еден стварно убав ден.

П.С. Паметам, ама навистина паметам и тоа од поодамна. На пример паметам дека во 1992 година на сцената на Домот на културата во Кавадарци се оддржа првиот “Тиквеш Рок Фест“. Го организираа некои добри луѓе, без банка надомест. Учествуваа 12 рок бендови, од кои 11 од Кавадарци и еден од Неготино. И сите беа одлични. Победник беше градот Кавадарци, кој дозволи нешто такво воопшто да се организира и случи. Некогаш било, денес само се раскажува. Можеме ли поинаку и подобро?! Кој ќе го знае. Оти Кавадарци не е само вулгарната пцовка и новокафанско доживување. Ќе да е и нешто друго. Пофино. Поградско.

By

Марјан Т.

Бул.“Џон Ленон“ 3

Кавадарци

Блузирање (268-298)

 (прва кавадаречка колумна)

 

“Чувството дека се ближи број 300 на Блузирање“

Марјан Т.

 

Првиот прочитан стрип во животот и не беше класичен стрип, беше “Микијев забавник“, купен (од парите за ѓеврече и серенатка) од трафиката на тогашна “Нова Македонија“, каде продаваше легендарниот чи’ Мите. Трафиката во тие седумдесети на минатиот век се наоѓаше прво спроти (пред “Илинденска“ 3, мојот втор дом), а потоа кај кавадаречката пошта. Првиот класичен стрип го прочитав во тогашен “Политикин забавник“ (денешните негови изданија се чудни, со солиден број национал - социјалистички текстови, ама тоа е друга приказна). Стрипот беше “Фантом“. Потоа “Рип Кирби“, а поради Флаш Гордон ја засакав научно фантастичната (стрип и класична) литература. Морам да нагласам дека дома не се купуваше “Политикин забавник“, па првото вистинско стрип искуство беше прочитано кај вујко ми Иван Чемерски, кој и до ден денес е еден од медиумски најинформираните луѓе кои ги познавам. Едноставно – не читал никогаш глупости. Кај него дознав за “НИН“, за библиотеката “Реч и мисао“, за саботните и неделните изданија на дневниот весник “Нова Македонија“. Што е најинтересно, кај него многу години подоцна го прочитав првпат и дневниот весник “Утрински весник“, кој стана едно од дневните редовни четива во моето читателско патешествие, заедно со “Дневник“, па и “Македонија денес“ каде неколку години бев и дописник од Кавадарци. Ги читав и загребските “Старт“, “Данас“, ден денес го читам белградско  “Време“. Се радував како мало дете на неговите месечни изданија, особено на култното “Време забаве“. Последниот и можеби најдобар и врвен новинарски производ на овие простори беше сплитски “Ферал Трибјун“.

“Млад Борец“ почнав да го читам рано, како средношколец, за да неговите подоцнежни неделни изданија ми бидат репер што тоа сакам да читам како оригинален и храбар македонски новинарски производ. Го сакав и “Денес“, за да мојата “еуфорија“ по македонските новинарски потфати заврши со “Форум“ и “Граѓански“. А за стрипот... Читам и купувам и ден денес, во зависност од финансиските можности. И горд сум на тоа. Не сум забегал за да бидам во исто друштво со политичките самобендисани типови, кои во некои од претходно спомнати изданија не би можеле да бидат ниту колпортери. Високите новинарски стандарди денес се само сеќавање на едно храбро време, во кое различностите беа скапоценост, а стрипот беше достапен во секоја трафика. Денес квалитетен стрип ќе си купиш, за жал, само во извиканото Скопје и тоа ако начекаш. И сега гледам, дека овие печатени дневни весници, неделници и месечници добро си ја завршиле работата. Ако не друго, да можеме да направиме една реална споредба со калакурницата од интернет (таканаречени) медиуми. Неверојатно можеби ќе прозвучи, ама поконкретни и поточни информации имавме од еден белградски “Џубокс“, загребски “Полет“, скопски “Студентски збор“, од еден легендарен скопски “Пулс“, отколку од милионите сајтови кои ни се на располагање со нивниот шалабајзерски пристап кон новинарство. Од локално, преку национално, па до којзнае каде, особено што се тоа е глобално. Е сега, зависи се од пристапот и изборот. Иронијата да биде поголема, авторот на овие редови, нели, авторот на првата самобендисано наречена прва кавадаречка колумна, најмалку ги троши локалните и националните “информации“. Медиуми во кои насловот е еден и нема врска со содржината, да не речам “плукни и замини си“, ама скокај и бегај што подалеку од нив, оти личат на се, само не на извор на информации. Локални билтени се тоа во кои се штанца култот на личноста, национални “бљувотини“ во кои се глорифицира поплочувањето на пеесет метри тротоар во место каде контејнерите служат само за “сликање“, “информираат“ за настани на кои и не присуствувале и се доказ на нашата немоќ како истрошено општество. А бе ај!

П.С. Денес е 4 ноември 2021. На денешен ден во 1922, во Египет, британскиот археолог Howard Carter и неговиот тим археолози ја пронајдоа гробницата на Тутанкамон (Tutankhamun's tomb) во Долината на кралевите (Valley of the Kings). Доста за денес. Да.

By

Марјан Т.

Бул.“Џон Ленон“ 3

Кавадарци

Блузирање (267-297)

 (прва кавадаречка колумна)

 

“…Kompleksasi, titulasi

sto sanjate, sto vas plasi

usred svoje mracne moci

vi zivite u samoci…”

 

“Cedna gradska lica” – Atomsko Skloniste, LP “U vremenu horoskopa”, 1980

 

Се начекав себеси како сеуште слушам летна музика, а надвор температурите полека и секојдневно се пониски. По некој сончев ден, колку да биде истресок од есен и повторно ниски температури, колку да се запази правилото. Дека есента е измислена за да паднат лисјата од дрвата (што преостанаа) сите знаеме. Не дека пролетта постои, ама ете нешто мора да дојде по зимата. И додека се прибираме по дома, тресиме глупости за пандемијата, развиваме нови теории на заговор (ко’ да сме најбитни на светот), ги решаваме светските проблеми, дел од (пре)гласните антиваксери тајно(?!) се вакцинираат (дел од нив и со трета доза), се доправува набрзина зимницата за да не ја предвари ракијата, ги броиме парите за сметки, ги вклучуваме фрижидерите за длабоко во подрумите и ги полниме со месо за недајбоже, ги товариме терасите со дрва и почнуваме да мудруваме по социјалните мрежи. Не дај боже да сме пропуштиле нечиј статус, те овој е од нашите, те овој не е, те ќе го згазиме, се ќе му направиме, особено ако не е од нашите. Се очекува почетокот на ноември да преовладее разочарувањето, не смирувањето и отрезнувањето, туку баш разочарувањето, особено по седнувањето во фотелјите на вечните аспиранти по истите, по доцнењето на платите, по заборавањето на личната и политичка превртливост за нејасни интереси, по осилениот и ефтин национализам кој ни тропа на вратите ко’ да пасиме сите трева, по продолжувањето на касапењето дури и на оние кои четири години (?!) до врв го донеле своето раководење и некои слични тракатанци до следните избори. Не е на арно, повторно наебаа дебело наебаа професионалците со знаење, мајсторство и искрено срце поради полуписмените калкулатори, наебаа независните и “независните“. Овие “независните“, они си знаат. Следните избори повторно ќе бидат “независни“. На ѓоамити победниците секако ќе им се приклучат сите кои по јубилеен пат смениле политичка боја и така весели ќе одлучуваат за нашиот живот. Ма немој! Ајт’ сите заедно повторно во прво одделение! Оти во прво одделение се учат буквите на кирилицата, на македонската азбука. Во второ латиницата. Во трето странски јазик. Заебано тоа второ одделение богати!

Инаку, Кавадарци ги живее своите раноесенски денови. Постизборно секако. Се зафркавам. Ги живее вообичаените раноесенски денови. Да повториме – раноесенски. Не ренесансни. За жал. Арно ама, не секогаш било вака, ниту пак (познавајќи дел од новите фино писмени генерации) ќе биде во некоја блиска иднина. Се радувам на нивните идеи за Кавадарци какво што го посакуваме во 21 век, а кои ќе ги реализираат, во тоа не се сомневам кога ќе дојде нивното време (наскоро?). Ќе почекаме, не е проблем. Арно ама (уште еднаш), за жал на многумина, не сум југоносталгичар, немам некоја тага по изминати времиња, имам дебели и лични причини за тоа и еве уште еднаш да кажам овде (кажано пред тоа, на ова исто место многупати) дека една од причините е монотонијата на југословенското општество освен ретките културни и екстремно добри музички изблесоци, лажната економска стабилност, лажната еднаквост и крвавиот крај на поранешна Југославија. Ама ете, понекогаш реално размислувам дури и за времињата кога Кавадарци беше на прагот на пристојно место за живеење и кога со сиот свој сензибилитет беше блиску до европски град, можеби прв како таков во Македонија. Ех... Ќе биде. Одиме понатаму.

А каде понатаму? Немам појма. Со книгите? Ех, уште да чита некој добри книги. Ај, ќе видиме, ќе почекаме. Можеби во меѓувреме и ќе заминеме некаде далеку од олошот, ама сеќавањата на тоа ретко добро што било ќе не следи насекаде, па и надежите дека тоа доброто ќе се дуплира? Тука сме, каде и да сме!

П.С. Од времето на почетокот на пандемијата COVID-19 не е повеќе ништо исто. Ќе отварале со работа ноќните клубови? Е ако де. Истите газди имат кафулиња, ресторани, пицерии и слични тракатанци кои им работат и тоа како добро, па никому ништо. Сертификати?! Важно државата не чини, а се утепаме бе бато да бидиме власт у таа иста држава која не чини. Ќе да е нешто и до домашното воспитување, до почитувањето на поинаквото мислење и основното образование и општата култура. Е ај, на арно нека ни е ноември 2021!

By

Марјан Т.

Бул.“Џон Ленон“ 3

Кавадарци

Блузирање (266-296)

(прва кавадаречка колумна)

Сеќавањата, колку се добри, толку се и заебани. Особено ако паметиш од поодамна. На пример: се сеќавам на неколку верзии на Стар Балкан (новата наскоро ќе ја “испробам“), се сеќавам на дуќаните низ Кавадарци, кога беа Дуќани, а не дуќанчиња, се сеќавам и на Градското стрелиште и на Градскиот плоштад (имам приватни фотографии) кога беше најголем на светот и не беше нашминкана ледина и Хотел “Балкан“ истопорен на сред плоштад со неговите култни Летни бавчи и чорбата во шест сабајле. Да, Хотел “Балкан“ (како истрошен објект) е сеуште тука на истото место, дрвја растат по собите, ѕидовите се распаѓаат и објектот станува безбедносно опасен, а денес во употреба е само покривот за приватни и службени огномет сеанси, ама објектот е и како кулиса за хорор филм, плус тоа стаклениот прилепок до него кој зјае празен од којзнае кои причини. Убавини во расчекор! Ебати убавините!

Којзнае дали некој памети дека во Кавадарци некогаш имаше и касарна, дека таа иста касарна беше полна со војници од цела поранешна Југославија. Којзнае дали војниците кои таму го служеле законски пропишаниот воен рок ги чуваат писмата кои ги добивале, фотографиите кои им останале како спомен на година и нешто залудно потрошено време (?!). Ма тоа се веќе туѓи сеќавања, најверојатно заборавени и непотребни. А моите сеќавања одат до таму некаде кога денешните дуќанчиња на урбаниот простор Стара автобуска станица беа токму тоа – Автобуска станица. Со билетарница, чекална и плукалница. Ах да, имаше и страотен мурал, ама, ете, се згина, јебала нас приватизација и моронизација. Да не зборувам за сеќавањето на Градскиот пазар, за неговите одделни простори: Дел за продавање јајца, дел за продавање сирење, дел за овошје и дали воопшто некој се сеќава на истурениот максимално вкусен бостан секое лето кај тогашната слаткарница “Шериф“. Ех, времиња? Не, ех невремиња. И ете го сега пазарот. Чекаме да видиме што ќе биде со неговиот нов изглед. Во центарот на Кавадарци. Да.

А денес, во 21-та година во 21-от век, век на катастрофални и забегани политиканти, алчни, арогантни типови чии болни амбиции по фотелја не ги разбираат ниту оние кои по (партиска команда) гласаат за нив, типови кои ни го одземаат денот, ни се мешат во ручекот, а на некои и во домот, век е ова на некое ново и чудно Кавадарци.

Инаку, што е, да простите, малку нездраво, многу брзо забораваме. Ептен. Ги заборавивме луѓето бре. Го заборавивме еден од најголемите кавадаречки и македонски ликовни уметници Ристо Соколов Сокол, чиј ден на раѓање (да потсетам, а кој е платен за тоа нека провери по тоа општинските архиви) со одлука на кавадаречкиот Совет е прогласен за ден од исклучителна важност за Кавадарци. Добро сега, кавадаречкиот Совет има многу верзии изминатите 30 години плурализам, кој како му се “вденало“, ама... Не дека Ристо Соколов ќе биде заборавен, напротив. Живее тој сеуште преку делата кои се распространети во приватни колекции и галерии ширум светот, а и неговите пријатели, соработници, соборци и особено неговото најблиско семејството се трудат неговата оставштина да биде достапна. Ама ете, заборавиле тие кои секои четири години ја бараат довербата на граѓаните, па да не се од Здружението за алтернативна култура “Алтер Центар“ ќе нема кој низ градот да одбележи Ден кога се родил големиот уметник и човек. И што е најинтересно во овој случај, Општина Демир Капија и Домот на културата “Мирка Гинова“ од Демир Капија се сетија годинава на Ристо и достојно се навратија на неговиот живот и уметност. Има заборавени уште многумина. На пример беа заборавени на 30 години од загинувањето Петре Тодоровски и Мишко Митрев. Неверојатно! Една китка да однесеа на нивните вечни почивалишта. Барем од почит кон нивните семејства. Ма секако дека секоја чест на сите имиња кои градот ги чествува. Ама не сум слушнал некој некаде да одбележи некој ден за уметникот Гоце Ромбо, ма и за Никола Баснарков, ете да не се приказните на ФБ нема кој да го празнува ни денот на Даскал Камче. Ниту некаде се спомнуваат основачите на Радио Кавадарци, на Распеани кавадарчани, за градителите на модерно Кавадарци да не зборуваме. Тие тивки луѓе, архитекти, градежници, уметници и професионалци во својата дејност. Авторите на најмаркатните споменици и скулптури во градот заслужуваат исто така свој ден. Од авторите на фонтаните на “поранешниот“ Градски плоштад (?!), преку Споменикот на слободата, до Глигор Чемерски и Петар Мазев чии мозаици и (уништени) мурали беа одлика на модерно и европско Кавадарци. Да не ги спомнувам авторите на архитектонските решенија низ градот - Автобуската станица, Спомен костурницата, а бе некој со својот исклучителен професионален и човечки напор го сместил Кавадарци на светската мапа со примероци на брутализам во архитектурата, ма се, се што е битно заборавивме. Тука некаде заборавени се и доајените на кавадаречкиот Театар – од Васо Ангелов, преку Блажо Славев, ма до еден куп професионалци и аматери ги има кои го однесоа кавадаречкиот театар далеку од Кавадарци, далеку од границите на Македонија. Ма заборавена е и скулптурата “Гроздоберка“, која тажна и нерепарирана стои во еден ќош во дворот на кавадаречкиот Музеј Галерија. А има “мал милион“ урбани градски места каде може да биде сместена на радост на многумина љубители на убавото. И на градското. Ама ете, уште еднаш да го спомнам Ристо Соколов Сокол - да заборавиш на човекот кој е автор на официјалното знаме на општина Кавадарци ?! Да заборавиш на човекот кој по сите негови патешествија и човечки и уметнички низ “белиот“ свет, од Њујорк и Париз, преку Белград и Софија, до Берлин, се врати назад во Кавадарци. Еден букет бре, една свеќа од почит запалена на неговото последно почивалиште. Заборавот почитувани случајни или намерни сопатници во блузирањево, ни го еба звањето, да извинете на вулгарноста.  Нешто тука не ќе да е во ред.

П.С. На денешен ден низ годините наназад најверојатно се случило нешто битно во Кавадарци. Проверете сами ебаго, гуглајте малку и изразете почит кон она што било, а не е поврзано со вашето животарење или тротоарот кој пет месеци се поплочува. Оти, останува некој по нас, кој може и ќе се сети на вас. Или на мене. Сеедно.

By

Марјан Т.

Бул.“Џон Ленон“ 3

Кавадарци

Блузирање (265-295)

(прва кавадаречка колумна)

Есен е. Дури и во Кавадарци. Дожд истура една недела, кал по тротоарите на еден дел од “Илинденска“, стигнуваш дваесет минути подоцна од што си тргнал било каде и да ти е целта, рипни камче, згазни скршена плочка, прескокни сомнителен кабел, скриј се од настрешницата на некој од безобразните локали да не те “ропне“ по “тимба“, која ти се надвиснала длабоко под глава (висок сум 1,81 м), чадор не можиш да отвориш од тенди, скршни троа од патеката по која си тргнал заради скалилата на дуќаните кои се до пола и повеќе тротоар, додека газдата на локалот те гледа истопорен и ти се сити бре “бизнисменот“ на твојата мака и општа култура. Шо’ ќе му прајш. Кавадарци  2021. Кавадарци во некое чудно (меѓу)време, чиниш утре сите заедно ќе полетаме и ќе го населиме Марс. А ваму каблите од 1987 ни висат над глава. И така, си течат градските приказни, лежи лебу да те јадам, стануваме лека – полека музејски експонати во лажни музеи, дува ветерот, природата си го враќа својот простор, се почесто сме жртви и пол на потрошувачкото општество, купуваме замрзнато месо од преку големата бара, пиеме вода од пластика оти ни Лукар не е тоа што беше, си течат деновите, избори ко’ неизбори, ситни души за едри настани,  никнуваат згради ѓоа посеани, ете кај е ќе поминат 45 минути и ќе заврше часот. Ама овоа што ни се случува не е школски час. Овоа е тотална заебанција. Багремите?! Они се колатерална штета на нашето незнаење. Ко’ што пред десетина години некој ја “скина“ сенката на “Илинденска“ на потегот од банката до стариот суд (?!), така сега голтаме прашина (до пред некој ден), па се давиме во кал (од пред некој ден), на еден тротоар во должина од пеесетина метри. И каблите ќе висат и дрвата ќе се корнат, оти секој почнува од себе, заборавајќи притоа дека Кавадарци не е нечија приватна прчија, па да си го правиме како нас ни одговара, оти со тракторот има своја аграрна намена и не е за центарот на една урбана средина. Ех, да не е паметењето, дека еден ден бевме блиску до врвот, а сега се митариме и блуеме отров за да “нас не биде“, ќе беше поинакво размислувањето.

И додека течат приказните за вакво Кавадарци, за накво Кавадарци, оваа предизборна кампања дополнително го унакази градот со излепените “плакати“ (далеку од квалитетен дизајн и вистинска порака до граѓаните) кој каде ќе стигне. Еве, го чекам денот после изборите, па да му се заблагодарам на партиските активисти што ќе го исчистистат градот од пропагандниот материјал (оти тоа е – пропаганден материјал). Се заебавам. Никој од нив нема да мрдне со прстот. Ќе бидат “удавени“ во постизборните резултати. Додека ние обичните граѓани, кои немаме резервно место на живеење, уште еднаш ќе се прибереме дома и ќе се запрашаме – до кога? Фала ви, ете не нас од некаде далеку за некое време, оти сонцето грее секаде исто на целата земјина топка. Фала ви, ама ете не успеавме... Кавадарци пристојно место за живеење?!

П.С. Пред некој ден, во еден фин муабет со драг сограѓанин, заклучивме – нит’  Кавадарци ќе има велосипедски патеки низ градот, нит’ зеленилото ќе надвладее, нит’ ќе сопре урбанистичкото дивеење, нит’ културата ќе надвладее, нит’ професионалците во својата фела ќе дојдат до израз. Зградите во мал град како нашиот, ствараат само наива дека сме голем град. А има ли нешто поубаво од мал град?! Има ли поубаво од мирна средина и маалско живеење?! Одговорот нема да го најдете во овие редови претходно испишани... Одговорот барајте го на друго место, од други луѓе, од оние кои деновиве ве посипаа со ветувања, ветувања, ветувања...

By

Марјан Т.

Бул. “Џон Ленон“ 3

Кавадарци

Блузирање (264-294)

 (прва кавадаречка колумна)

 

 “Јас немам ништо повеќе од себеси

само срце кое чука вистински

сосем доволно да те вознемири

да те уплаши.

 

Ги знаеш добро оние

со скришна солза длабоко во срцето

со скришна злоба далеку зад погледот

болни од немоќ

болни од желба за одмазда...“

 

(Архангел, “Heart Core”, LP “Heart Core”, 1998)

 

Кога таму некаде раните седумдесети на минатиот век беа поставени првите семафори во Кавадарци, во центарот на градот, ние тогашни првачиња, второделенци и троа поголеми веќе знаевме дека пешачењето ќе биде посигурно, а возилата веднаш се прилагодија на условите. Точно е дека имаше многу помалку возила од денес, но Кавадарци и на ниво на тогашна 20 милионска Југославија, според бројот на жители, после Марибор имаше најмногу возила по глава на жител. А како тоа знаевме за семафорите дека помагаат движењето да биде посигурно? Па учевме за тоа на училиште, а домашните лекции по општа култура знаеја да бидат и “пожестоки“. А денес? Ма воопшто не ми е целта да правам споредба меѓу начин на живеење со разлика од 50 години. Денес гледате и самите. За многумина (и пешаци и возила) како и да не постојат семафорите, а ги има низ целиот град. Сосема друга приказна е паркирањето. Обидот да се реши хаосот со платен паркинг се покажува како половично решение. Во недостаток на строго санкционирање на непочитувачите на законските прописи, секојдневната слика и не е баш убава. Напротив. Многу нервоза низ улиците на градот. Џабе не кружи заебанцијата низ градот – “Пушти си четири жмигавци и пиј си кафе“. Кога би “терал“ натаму, третата приказна би била за неприлагодената брзина на арогантните возачи и апсолутното некористење на “жмигавците“, ко’ да тој зад тебе има парапсихолошка моќ да ти ги чита мислите за тоа каде си тргнал?! Кавадарци и тие рани седумдесети беше мал град по број на жители, а и денес е тоа. Само што денес ги немаме грото од селските населби, кои се поретко, како минува времето, се и викенд населби. Оти нели, 21 век, некои нови населби се на повидок. Кој ли само ќе живее таму?!

Се потсетуваме уште за нешто. Раните осумдесети години на минатиот век, во Кавадарци успешно работеа две дискотеки: дискотеката во тогашниот Младински дом и дискотеката во тогашниот ресторан “Тиквеш“ (подоцна, раните девеесети “Ла Луна“). Знам дека се повторувам понекогаш, а најверојатно и сега, ама најверојатно клучниот момент за промена на дневниот и ноќниот живот во Кавадарци е мај 1984. Ај што се научивме некоиод нас да слушаме добра музика, ама ете престана да постои/функционира корзото во градот (неколку неуспешни обиди за негова реанимација имаше следните година – две), се (ре)отвора слаткарницата “Палма“, кафулето “Бос“ започнува со работа на местото од култното “Дечки“, кое пак продолжува да работи во соседниот локал. Тоа време всушност е и зачеток на денес извитопорената дневна кафе шема во градот. Периодот се совпаѓа со враќањето на генерацијата родена 1966/1967 од екскурзија низ тогашна Југославија (крај на трета година средно, во мојот случај гимназија). Инаку станува збор за генерација која во тоа време беше последна која се школуваше по класично образование. Се понатаму е еден голем образовен експеримент кој трае до ден – денес, повеќе години одколку што има државата ни самостојност и независност. Во контекст на 1984 и деновите кои следуваа, Кавадарци тогаш имаше само еден електронски медиум (тогашно Радио Кавадарци) и еден месечен печатен медиум, весникот “7 – Септември“, кој го правеа новинари и далеку беше од дневнополитички билтен. Нормално за тоа време, на таканареченото едноумие, и не беа идеални тие два медиуми, ама ете вредно е од денешна дистанца и да се спмнат и да се запамети, оти во време на калакурница од медиуми, на кои им се битни само профитерството и лажните вести и манипулација со конзументите, денес ете сме желни за квалитетен медиум. Патем и покрај тоа таканаречено едноумие, дневните весници тоа време имаа тираж од десетици и десетици илјади продадени примероци. Да не ги спомнувам неделниците, двонеделните изданија и месечниците. И да не се разбереме погрешно и да биде јасно. Авторот на овие редови и нема баш некое фино, носталгично размислување за тоа време. Напротив. Бевме ускратени за многу нешта, имавме едноумие, ама потоа дојдоа осумдесетите и велелепната музика и концерти. Девеесетите, за жал покажаа дека пред тоа имало многу лаги и тешка утопија, особено од желните за крв! 

П.С. Ова е предизборна колумна. Нема политика во неа, како ли само е предизборна?! Прочитајте ја одново. Инаку, како еден од оние кои се без доживотна политичка опција и својот глас на било кои избори го дава по сопствено убедување, во зависност во која посакувана квалитетна насока се движи градот и државата, годинава првпат се фатив себеси во размислување дали воопшто да излезам на денот на гласање. Оти ми се смачи да живеам во општество кое е константно (30 години) во (пред)изборна кампања. Го заслужува ли некој мојот глас на овие локални избори за неговите “желби, ѓоамити понуда и гола пропаганда“?! Еве го каде е 17 октомври 2021. До петок, 15 октомври, до 24 часот, аспирантите имаат шанса да ме убедат за која понуда да гласам, море да ме убедат дали воопшто да излезам да гласам. 

By

Марјан Т.

Бул. “Џон Ленон“ 3

Кавадарци

Блузирање (263-293)

 

(прва кавадаречка колумна)

Уште еден јуни. Па дури и во Кавадарци. Поголемиот број од драгите луѓе родени во јуни се сеуште тука. Баш фино. Има со кого да се сподели месецот во име и на оние кои не се тука, а се родени во јуни. Убав месец. Март можеби е забеган, онака како што го личи, ама јуни е јуни. Приказните за јунските луѓе се неверојатни. Годинава на јунските луѓе им се приклучи и еден априлски човек, пандемијата го натера, се вика Ристо Соколов Сокол. Да, сеуште е тука, се мота некаде околу нас човекот и уметникот. Голем. Ко’ животот. Поради него овој јуни бевме во Демир Капија, во негова чест со еден куп добри луѓе околу нас. Мало е Кавадарци за такви луѓе, а големо баш поради таквите кои до крајот беа во овој град на десет километри од сите главни патишта во државата. И ако. Догодина пак, во април или во некој друг месец во Кавадарци или некој друг град и не е многу важно, важна е уметноста. Оти сите месеци се фини за добрите луѓе, особено оние кои те задолжуваат со својот живот како човек, како град, како држава и ги паметиш со фина насмевка додека си жив. Баш така.

А и овој актуелен јуни има со што да се пофали. Фудбалската репрезентација на Македонија првпат од осамостојувањето на државата учествуваше на Европско првенство, пандемиските мерки воведени поради опасниот и чуден COVID – 19 се сведени на минимум, си купивме за по дома убаво радио и одлучивме каде на одмор ова лето. Ма, има блузеров уште еден куп фини сеќавања на јуни наназад низ годините. Пред 25 години, во Кавадарци, на ревијалната вечер на “Тиквеш Рок Фест Unplugged ‘96“ (1 јуни) легендарните “Анастасија“ одржаа концерт за паметење, кој беше прогласен за концерт на годината во Македонија. Во 2018 (29 јуни) во Кавадарци се оддржа промоција на вонсериската и единствена “Македонска рок енциклопедија“ на авторот Тошо Филиповски, а нешто пред тоа истата година (14 јуни) за првпат од речиси тридецениското постоење на најголемата книжевна награда во Македонија “Роман на годината“, во нашиот град се оддржа промоцијата на истиот, наградениот роман. Да бе, сега се сетив, 21 јуни истата година премиерно беше изведена претставата “Пасивно пушење“ на кавадаречкиот Театар. Неверојатна претстава која се одигра во три држави. Има многу приказни за јуни и во некои други години, за некои книги промовирани, за некои изложби оддржани, за некои концерти одсвирени, за некои претстави одиграни, во некој јуни низ годините наназад.

И повторно да се навратиме на јуни оваа година. Што тоа се случи/случува во Кавадарци? Се подготвува на пример во кавадаречкиот Театар претставата “Тетовирани души“, по текст на култниот драмски автор Горан Стефановски, а во режија на Александар Малинков и во која играат еден куп актери, деца на Кавадарци. Ма, оставам за другото случено на вас и вашиот подвиг, знаење и желба да го откриете и запишете тоа. Со ваши зборови секако. Од мене толку за овој јуни 2021.

П.С. Во јуни се родени: Liam Neeson, Natalie Portman, Петре Тодоровски, Ice Cube, Venus Williams, Nicole Kidman, Билјана Соколова Тодоровска, Lionel Richie, Meryl Streep, Elon Musk, Lionel Messi, Johnny Depp, Marilyn Monroe, Prince, Петре Ѓорѓиев, Judy Garland, Paul McCartney, Che Guevara, Zinedine Zidane, George Michael, Michael J. Fox, Anthony Bourdain, Morgan Freeman, Anne Frank, Rafael Nadal, Tom Jones, Надица Јосифова, George Orwell, Dean Martin, Erin Brockovich, John Goodman, Alanis Morisette, Kris Kristofferson, Paula Abdul, Hugh Laurie, Boy George, Cyndi Lauper, Salman Rushdie, Isabella Rossellini, Nancy Sinatra, Josephine Baker, Robert Rodriguez, Jean-Jacques Rousseau, Jean-Paul Sartre, Allen Ginsberg, Steffi Graf, Stan Laurel, Bonnie Tyler, Ronnie Wood, Suzi Quatro, Mick Fleetwood, Geronimo, Pancho Villa, Jeff Beck, Steve Vai, Chick Corea, Jacques Cousteau, Igor Fyodorovich Stravinsky, Jimmy Somerville и многу други знајни и незнајни.

By

Марјан Т.

Бул.“Џон Ленон“ 3

Кавадарци

Блузирање (262 - 292)

 (прва кавадаречка колумна)

“Znate, imam komšnicu čija je kuća puna portreta njenih predaka koje je uradio Uroš Predić. I jedan novobogataš ju je pitao koliko košta da to kupi i da to budu njegovi baba i deda. Živimo, nažalost, u takvom svetu. Ali, ja hoću da živim u mom svetu u kome znam ko su mi baba, deda, čega treba da se stidim i na šta da budem ponosan.”

(Петар Пеца Поповиќ, музички новинар, публицист и вечен рокенролер)

 

Со оглед на тоа што 30 години сме во константна политичка кампања за вакви или накви избори, не не чуди почетокот на кампањата за следните локални избори и пред истите да бидат воопшто закажани. Слатка тоа фотелјата што се посакува, послатка и од нормалниот живот на граѓаните. А бе барем да не оставете троа раат, бркајте си ги тоа работините за кои сте платени со наши пари, па летото поспокојно да си го истераме. Колку и да тоа е минимално можно во време на светска пандемија. Да, светска пандемија, не само во нашата држава. Ова за оние кои сеуште не разбрале дека светот е ранет и е на степен до експлозија. А тоа, верувам дека не го посакуваат ни најортодоксните теоретичари на завери, антиваксерите и необјаснивлите “антидигиталци“. Особено се заакале по простести овие последниве, па нормален човек очекува да се откажат во најскоро време од мобилните телефони, телевизорите, интернетот, компјутерите, автомобилите и како последен исправен чекор за нив, да се откажат од електричната енергија и ајт’ назад по плевните и колибите, та со запрежни возила до целта. 21 век?! Да, ама залутани во 21 век. Загрижува само тоа што страдаат најмладите генерации од неодговорните кои секоја прилика ја користат да внесат максимум политика со минимум одговорност. Ма ајт’.

И каква врска има ова со Кавадарци. Прочитајте го претходниот пасус уште еднаш. И ставете кацига кога се возикате низ градот со тоа моторчињата и моторите, дадете жмигавец кога урлате со автомобилите по улиците и булеварите на вашиот роден град, пропуштете ги барем немоќните на пешачки, не се тегавите кога поминувате на сред улица (на два метри од пешачки и зошто побогу поминувате улица таму каде што може да ве згази некој возач кој можеби е еден од ретките кој ги почитува сообраќајни прописи). Баш ве заболе? Знам. Ве заболе вас и за екологијата и веселата урбанизација таму каде што не и местото. Ве заболе вас и за тоа што го пишувам, ама ете читате за да имате што да разговарате на кодошките состаноци по “видни“ локали и недостапни функционерски канцеларии.

П.С. Деновиве ни замина уште еден голем кавадарчанец. Еден од последните во вистинската смисла на зборот - големи. Замина Илија Неделков Ограјски. Хроничарот на најдобрите времиња на кавадаречката чаршија. Денес имаме само имитација илити остатоци на она што по дефиниција беше Кавадаречка чаршија. Впрочем и нему не му одадовме заслужена почит, како и на останатите ретки луѓе и по душа и по творештво кои ни заминаа, а беа исклучителен дел од градот ни Кавадарци. Само по некој статус на социјалните мрежи и толку. Добро е што сеуште не има неколкумина кои несакајќи станавме хроничари на кавадаречките вредност и попатно на секојдневните будалаштини. Инаку Илија Неделков Ограјски остави траги кои ги памети и последниот остаток на кавадаречката коцка и калдрма, а особено асфалтот на последните години од дваесетиот век и почетокот на дваесет и првиот век. Многумина од вас по дома имат по некоја од неговите книги. Извадете ги од подрумските прашини и препрочитајте по некоја страничка од нив. Да не ги набројувам, оти насловите и ништо не ви значат, иако се нарекувате кавадарчани, ама ете “Бог Бахусово преображение“ и “Чаршијари“ нека ви бидат водич кон конечно запознавање на Илија Неделков Ограјски и градот кој случајно или намерно се нарекува Кавадарци. Чи’ Иле, збогум... Ми беше исклучителна чест што ете пријателувавме и соработувавме. До следната средба чи’ Иле.

 

By

Марјан Т.

Бул.“Џон Ленон“ 4

Кавадарци

Блузирање (261-291)

 (прва кавадаречка колумна)

“Наместо колумна - почит и љубов“

Ристо Соколов Сокол (16 април 1957 - 14 февруари 2015)

Мојот трезен дијалог со Ристо Соколов Сокол

 

Рики, да се видиме

Да се напиеме, да се насмееме

До долго во ноќта да расправаме

За уметноста и сличните радости

Кои не определија

Понекогаш не трескаа од земја

Понекогаш возвишени

И опиени од раскошот

На секојдневната енергија

Преточена во убавина

 

Да поприкажеме блузеру

За да се сетиме на

“Кога денес ќе биде некогаш“

На зборовите кои ги нареди во

Твоите песни

Во музиката која инспирираше

Во “Сокол Арт“

Која анимираше на изложбите

Каде уживав со добрите луѓе кои

Се почастија со мојата

Уметност

Кои ми ја галеа душата

 

Одам јас Рики

Да спремам

Еден од твоите родендени

Се ближи, та

На првиот ние да частеме

Одбравме твое место, со твои луѓе

Ќе те чекаме, оти патот долг

Од далеку, додека ја наполниш ташната

Со бои, четки и некои ситни мали задоволства

Изненадувања за сите кои

Ќе наздравиме на 16 април

 

Ете ме, само нешто да завршам блузеру

Да викнам такси

Па да се напијам од вашата желба и зборови кои

Сеуште пламтат, дури посилно

Од последниот пат

Не дека многу ќе се задржам

Имам слика за правење

Имам градови за признување

Имам празници за славење

Ама на Велигден ете ме

Оти нели втор роденден

А вие сите овде

Прибрани од целиот свет

Та заедно да запловиме

Низ брановите на незаборавот

Ти спреми музика

Оти нели јас сум човекот – изненадување

А вие мои, сенешто што ќе ви текне, ете

Тоа сте ми

П.С. Ристо Соколов Сокол - “Кога денес ќе биде некогаш“

By

Марјан Т.

Бул.“Џон Ленон“ 3

Кавадарци

Блузирање (260-290)

 

(прва кавадаречка колумна)

“Svaka definicija

Gubitak je slobode

Pusti neka mašta

Uživa u tome“

(Obojeni Program, “Svaka definicijagubitak je slobode”, LP “Kako to misliš: mi”, 2012)

 

Паметам, а паметам троа од поодамна. На пример дека Кавадарци имаше феноменална скулптура “Гроздоберка“ која беше поставена на исклучително и во тие времиња, контроверзно место на Градскиот плоштад и ни беше како некоја мантра, како тоа некој може од тенќија и железо да направе нешто толку убаво и топло, да направе врвна уметност. Ете ја скулптурата навалена во дворот на Музеј Галерија – Кавадарци, одмара, чека идеја, чека мала реставрација и поставување на некое фино градско место. А може и да започнеме иницијатива за нејзино повторно поставување?! Може, ама и не мора. Кои сме па тоа ние да започнуваме иницијатива? И кого тоа денеска го интересира уметноста и културата?! Еве де, мене ме интересира. И нека биде ова почеток на иницијативата. А вас ако не ве интересира (често го вела тоа, еве уште еднаш), свртете друга страна, милијарди сајтови по интернетот, не мора мене да ме читате.

И кога сме кај Кавадарци, секој со свое мислење и искуство на живеење во овој град. Ете пред некој ден ми дојдоа гости од страна, сабота беше попладне, па слегнав да им уплатам паркинг, бар до полицискиот час (20 часот), да не се срамам и да не биде лажно добредојдето. Оно, арно што беше полициски час, ќе требаше до десет да им платам. Среќа гостите беа скромни. Им беше само до видувањето и муабетот, до добрата мисла и добрите желби и до скоро повторно видување. Заминаа зачудени. А ваму гледаш багра паркирана на тротоари, по пешачки, на сред улица, на паркинг места за инвалиди и истите тие со уклучени четири жмигавци и така додека не им “прдне“ та да се поместат и нормалните луѓе да си се паркираат и си викаш далеку е целта – Кавадарци пристојно место за живеење (додека комшијата го пушта до даска тонот на телевизорот у четири сабајле), а ти целиот распарчен висиш на терасата и си велиш да пријавам у полиција или да си отворам пиво и да им се придружам на “забавата“. Ебати забавата!

И додека се “блузираме“ (случајно или намерно) низ кавадаречкото секојдневие, забележуваме промени. Градот се менува. И не е тоа проблем, проблем е промената на кавадаречкиот “табиет“. Оти нов тротоар значи и почитување на тој што платил да се отвори нова улица, да се постави тротоар таму кај што го немало. Арно ама, почитувањето овде го нема во дефиницијата. Едни плаќат, други се радуват на новото, па одпосле првите заебани, а вторите баш ги заболе, добиле поклон од оние кои редовно плаќат данок за да се управе градот и урбанистички и законски. Деновиве се поставува прашањето (чаршијата?!) каде забегавме. Толку зло навлезено, одамна не е било у Кавадарци. Не само по социјалните мрежи и неверојатните навреди кон сите што размислуваат поинаку и особено кон оние чии ставови не трпат промена секоја секунда. Туку и по секојдневието. Непочитувањето и навредите ни влегоа во дефиницијата, а лажните вести поткрепени со “А знајш ли ти вујна му на виа, братучед шо е со ниа, а он внук на ниа шо некња го сретнаме, а шо е вујко на ниа шо татко му е воа. Е тиа е крив за воа, сосе стрина му шо е тетка на наа комшиката на ниа, ниа бе, шо не сака да го каже тоа. Е, така. Ама ќе дознајме, да го наврам.“. Се поставува врвното прашање: “Каде тоа се изгубивме попатно, каде тоа заборавивме во кој град живееме, каде тоа научивме да бидеме лоши луѓе?

П.С. Време на страотна светска пандемија. Особено во Кавадарци со неверојатните бројки на нови позитивни на вирусот и жртви на COVID – 19. Страотното движење на бројките кон висините, загрижува ептен. Пре година и месец – два, (со малку позитивни и починати од последица на короната)  порачувавме - чувајте се. Што сега да порачаме на оние кои не ги почитуваат ниту основните мерки против чудниот вирус? Торта?!

By

Марјан Т.

Бул.“Џон Ленон“ 3

Кавадарци